Tweet
Alkol ve Madde Bağımlılığının Yaygınlığı
EPIDEMIYOLOJI
Bir toplumda psikoaktif madde kötüye kullanımı buz dağına benzer. Polisin yaptığı tutuklamalar, tıbbi problemler, madde bağımlılığı tedavisi yapan programlara başvuru ve taramalara yansıyanlar problemin yüzeyde görünür kısmıdır. Bu belirteçler altta yatan problemin ancak bir kısmına ulaşabilir.İş kaybetme riski, fazla madde kullanımının getirdiği sosyal etiket ve problemi inkar etmeye yol açan diğer faktörler veri toplamayı daha da güçleştirir.
Madde bağımlılığı alanında epidemiolojik veri elde etmeyi güçleştiren başka bir faktör de bağımlılık, kötüye kullanım, zararlı kullanım gibi tanıların tanımlanmasındaki güçlüktür. Kimine göre yasadışı herhangi bir maddenin kullanımı bağımlılık anlamına gelirken kimileri bağımlılık deyince fiziksel bağımlılığı anlar. Sosyal içiciliğin norm olduğu bir ülkedeki psikiyatrist alkol kötüye kullanımını, alkolün yasak olduğu bir ülkedeki psikiyatristten farklı tanımlayabilir. Yasal düzenlemelerin zaman ve toplumlara göre değişebildiği de hesaba katılarak tıbbi tanımlamalarda maddenin bu yönü tanı içine alınmamıştır.
Tip camiası dahil olmak üzere çogu kişinin kafasındaki bağımlı imajı, maddeyi kullanmayınca (örneğin alkol içmeyince ya da eroin kullanmayınca) ciddi tıbbi krize giren, is ve gücünü tamamen yapamaz hale gelmiş kişilerdir. Oysa yoksunluk krizlerine hiç girmeyen ya da çok az olan, iş ve güçlerini bir ölçüye kadar sürdürebildikleri halde hayatları bu tanıyı tıbbi olarak alacak kadar etkilenmiş kişiler hiç de az değildir.
Madde bagimliliginin sıklığı hakkında veri toplamaktaki engeller kızamık ya da kolera ile ilgili veri toplamaktan oldukça farklıdır. Çünkü kızamık ve kolera vakaları kolaylıkla sayılabilir ve kültürel, dinsel faktörlerle ilgisi yoktur. Madde bagimliligi problemlerinin değerlendirilmesi genellikle ikincil veri kaynakları (tutuklama, ölüm istatistikleri gibi) sayesinde mümkün olur. Bu ikincil kaynakların algılanış ve değerlendiriliş sekli oldukça öznellik gösterir. Bölgeleri ya da ülkeleri karsılaştırırken veri toplamadaki bu tip faktörler göz önüne alınmalıdır.
Madde bagimliligi ve kötüye kullanımı dinamik fenomenlerdir ve kısa zaman içinde birbirlerine değişebilirler. Geniş ve pahalı çalışmalar bu değişimleri izlemekte yetersiz kalır. Bu nedenle daha az masraflı, ince tanısal ayırımların üzerinde durmak yerine kesin bilgi veren çalışmaların belli aralıklarla yapılması toplumdaki eğilimleri ve madde kullanımındaki değişimleri izlemek açısından yararlıdır.
Bütün zorluklarına rağmen, bu alandaki epidemiolojik çalışmalar madde kullanımı sıklığını azaltmak için yapılacak bütün girişimlerin birinci lazımıdır. Öncelikle madde bagimliligini bölge ya da ülke hangi çapta olursa olsun kontrol altına almak için problemin boyutları ve doğası bilinmelidir. Hedeflenecek yüksek risk taşıyan grupların, coğrafik bölgelerin hatta seçilecek tedavi yönteminin kararlaştırılabilmesi epidemiolojik çalışmalarla mümkündür. Ayrıca tekrarlayan epidemiolojik çalışmaların sürdürülmesi madde bagimliligi istatistiklerindeki değişimlerin izlenmesi yönünden önemlidir. Bu sayede tedavi yaklaşımlarının ve ayrıca halkın eğitimi ve yasal düzenlemelerin gerekli biçimde gözden geçirilmesi mümkün olur.
EPIDEMIYOLOJI
Bir toplumda psikoaktif madde kötüye kullanımı buz dağına benzer. Polisin yaptığı tutuklamalar, tıbbi problemler, madde bağımlılığı tedavisi yapan programlara başvuru ve taramalara yansıyanlar problemin yüzeyde görünür kısmıdır. Bu belirteçler altta yatan problemin ancak bir kısmına ulaşabilir.İş kaybetme riski, fazla madde kullanımının getirdiği sosyal etiket ve problemi inkar etmeye yol açan diğer faktörler veri toplamayı daha da güçleştirir.
Madde bağımlılığı alanında epidemiolojik veri elde etmeyi güçleştiren başka bir faktör de bağımlılık, kötüye kullanım, zararlı kullanım gibi tanıların tanımlanmasındaki güçlüktür. Kimine göre yasadışı herhangi bir maddenin kullanımı bağımlılık anlamına gelirken kimileri bağımlılık deyince fiziksel bağımlılığı anlar. Sosyal içiciliğin norm olduğu bir ülkedeki psikiyatrist alkol kötüye kullanımını, alkolün yasak olduğu bir ülkedeki psikiyatristten farklı tanımlayabilir. Yasal düzenlemelerin zaman ve toplumlara göre değişebildiği de hesaba katılarak tıbbi tanımlamalarda maddenin bu yönü tanı içine alınmamıştır.
Tip camiası dahil olmak üzere çogu kişinin kafasındaki bağımlı imajı, maddeyi kullanmayınca (örneğin alkol içmeyince ya da eroin kullanmayınca) ciddi tıbbi krize giren, is ve gücünü tamamen yapamaz hale gelmiş kişilerdir. Oysa yoksunluk krizlerine hiç girmeyen ya da çok az olan, iş ve güçlerini bir ölçüye kadar sürdürebildikleri halde hayatları bu tanıyı tıbbi olarak alacak kadar etkilenmiş kişiler hiç de az değildir.
Madde bagimliliginin sıklığı hakkında veri toplamaktaki engeller kızamık ya da kolera ile ilgili veri toplamaktan oldukça farklıdır. Çünkü kızamık ve kolera vakaları kolaylıkla sayılabilir ve kültürel, dinsel faktörlerle ilgisi yoktur. Madde bagimliligi problemlerinin değerlendirilmesi genellikle ikincil veri kaynakları (tutuklama, ölüm istatistikleri gibi) sayesinde mümkün olur. Bu ikincil kaynakların algılanış ve değerlendiriliş sekli oldukça öznellik gösterir. Bölgeleri ya da ülkeleri karsılaştırırken veri toplamadaki bu tip faktörler göz önüne alınmalıdır.
Madde bagimliligi ve kötüye kullanımı dinamik fenomenlerdir ve kısa zaman içinde birbirlerine değişebilirler. Geniş ve pahalı çalışmalar bu değişimleri izlemekte yetersiz kalır. Bu nedenle daha az masraflı, ince tanısal ayırımların üzerinde durmak yerine kesin bilgi veren çalışmaların belli aralıklarla yapılması toplumdaki eğilimleri ve madde kullanımındaki değişimleri izlemek açısından yararlıdır.
Bütün zorluklarına rağmen, bu alandaki epidemiolojik çalışmalar madde kullanımı sıklığını azaltmak için yapılacak bütün girişimlerin birinci lazımıdır. Öncelikle madde bagimliligini bölge ya da ülke hangi çapta olursa olsun kontrol altına almak için problemin boyutları ve doğası bilinmelidir. Hedeflenecek yüksek risk taşıyan grupların, coğrafik bölgelerin hatta seçilecek tedavi yönteminin kararlaştırılabilmesi epidemiolojik çalışmalarla mümkündür. Ayrıca tekrarlayan epidemiolojik çalışmaların sürdürülmesi madde bagimliligi istatistiklerindeki değişimlerin izlenmesi yönünden önemlidir. Bu sayede tedavi yaklaşımlarının ve ayrıca halkın eğitimi ve yasal düzenlemelerin gerekli biçimde gözden geçirilmesi mümkün olur.