Tweet
Bilişim bilgi ve bilginin otomatik olarak işlenmesiyle ilgilenen bir yapısal bilim dalıdır
Tanım
nım Matematiğe benzer şekilde Bilişim Bilimi (Enformatik) bilginin, özellikle elektronik makineler aracılığıyla, düzenli ve ussal biçimde işlenmesi bilimidir. Bunun yanı sıra bilişim bilimi bilgi işlemlerinde uygulanabilen (soyut) matematiksel yapıları da inceler. Amacı ve görevi bir yandan (saf matematiğin alt dalı olarak) temel aksiyomatik matematiksel teoriler üretmek (Kuramsal Bilişim Bilimi), ikinci olarak -yardımcı bilim şeklinde- tüm diğer uzmanlık dallarının nesnelerini ve süreçlerini çözümleyip soyut matematiksel yapılara ve Algoritmalara dönüştürmek (Bilgisayar Bilimi) ve üçüncü olarak soyut matematiksel yapıların aktarılabileceği, saklanabileceği ve algoritmalarla otomatik olarak işlenebileceği matematiksel makinaları tasarlamaktır (Teknik Bilişim ya da Bilgisayar Mühendisliği).
Köken
Bilişim kelimesi bilmek fiilinin bir türevi olan bilişmek fiilinden türetilmiş bir kelimedir ve ilk kez Aydın Köksal tarafından kullanılmıştır. Bilişim kelimesinin karşılığı olan Informatik (alm.), informatique (fr.) ve bunlardan türetilmiş olan Türkçe enformatik kelimeleri İngilizcedeki computer science ve information systems gibi alanları kapsar. İskandinav ülkelerinde bilişim biliminin karşılığı olarak datalogi terimi kullanılmaktadır.
Bilişim biliminin kökleri matematik, fizik ve elektrotekniktedir. Bir mühendislik alanı olarak bilişim, verileri aktarabilen, depolayabilen ve algoritmalar yardımıyla verileri işleyebilen matematiksel makineler tasarlar. Böylelikle bilişim özellikle gerçek süreçlerin simulasyonunu mümkün kılar. Bir "yardımcı bilim" olarak düşünüldüğünde bilişim diğer bilimlerdeki olguları soyutlaştırır ve algoritmalar yardımıyla işler.
Veri işleme ve bununla ilgili iş alanları için genel bir kavram olarak İngilizce "information technology" (IT) yerine Türkçede bilişim teknolojisi (BT) kavramı kullanılmaktadır
Bilişimin Çağdaş Yaşamdaki Önemi [değiştir]Bilişim çağdaş yaşamın her alanında kendine yer edinmiş durumdadır. İnternetin yoğun kullanımı bu gelişmeyi güçlendirmiştir. Bilgisayarların dünya çapında ağlaşması firmaların iletişiminde, lojistikte, medyada, ev yaşamında ve daha birçok başka alanda devrim niteliğinde değişimler yaratmıştır. Bilişim, farkedilmese de çamaşır makinesi, fotoğraf makinesi, müzik sistemleri gibi pek çok aygıttaki gömülü sistemler (ing.: embedded systems) vasıtasıyla günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir.
Bilgisayarlar büyük veri yığınlarını kısa sürede yönetebilir, depolayabilir, paylaşabilir ya da işleyebilirler. Bunu sağlayabilmek için karmaşık donanım ve yazılım sistemleri gereklidir. Bu sistemlerin tasarimi ve geliştirilmesi de bilişim biliminin araştırma alanına girer. Vikipedi'nin kendisi bu tip karmaşık bir sisteme örnek verilebilir.
Bilgisayar sistemlerinin sağladığı fayda algoritmik işlemleri büyük veri yığınlarına yüksek bir hızda uygulayabilmeleridir. İnsan zekası buna karşılık bilişsel (ing.: cognitive) algılama (örneğin eksik bilgi ile karar alabilme, şekil, yüz vb. tanıma) bakımından bilgisayarlara göre çok daha üstündür. Buna benzer konular yapay zeka alanında araştırılmaktadır. Bu araştırma alanlarının bazılarında önemli sonuçlar elde edilmiş olsa da henüz insan zekasının tam bir simulasyonundan söz etmeye imkan yoktur.
Bilişim bilimi ve bilgisayar mühendisliği kavramları [değiştir]Bilişim bilimi genel olarak her tür mekanik hesap ve bilgi işlevleri inceleyen bir bilimdir. Önemli olan teorik bolümlerinden bazıları bunlardır:
Bilgisayar programcılığı
Hesap kuramı
Biçimsel dil kuramı ve Otomat kuramı
Bilgisayar bilimine bazen bilgisayar mühendisliği denilir ki, bunlar aynı değildir. Bilgisayar bilimi, diğer dillerde kullanılan "computer science" ya da "Informatik" (Bilişim) sözcüklerin manasına daha yakındır ve bilim olarak, mühendislikten genelde daha soyut konuları inceler.
Bilişim bilimi hesaplama, bilgi verme ve yazılım ve donanım üzerindeki işlemler üzerine çalışmaktadır. Pratikte bilgisayarlarla ilgili konuları kapsar. Algoritmalar, formül yapıları, bilgisayar dilleri, yazılım ve bilgisayar donanımları bu konulardan belli başlı olanlarıdır.
Bilgisayar Bilimi Alanları
Matematiksel temeller
Boole cebiri
Çizge teorisi
Bilgi teorisi
Mantık
Küme teorisi
Olasılık ve İstatistik
Ayrık Matematik
Teorik Bilgisayar Bilimi [değiştir]Algoritmik bilgi teorisi
Hesaplanabilme teorisi
Kriptografi
Biçimsel anlambilim
Bilgisayar teorisi
Algoritma analizi Karmaşıklık teorisi
Mantık ve programların anlamları
Donanım
(Ayrıca bkz: elektronik mühendisliği ve bilgisayar mühendisliği)
Denetim yapıları ve Mikroprogramlama
Cebir ve mantik yapıları
Bilgisayar hafıza yapıları
Girdi/Çıktı ve Veri iletişimi
Mantık Tasarımı
Entegre devreler
Geniş boyutlu entegrasyon
Performans ayarlama ve güvenilirlik
Bilgisayar Mimarisi
Bilgisayar Ağları
Dağıtımlı Bilgisayar Ağları
Yazılım
Bilgisayar Programlama
Paralel Programlama
Program tanımlama
Program doğrulama
Programlama teknikleri
Yazılım Mühendisliği
Yazılım optimizationu
Yazılım ölçümleri
Konfigürasyon yönetimi
Yapısal programlama
Nesne tabanlı Programlama
Tasarım örüntüleri
Yazılım Belgeleme
Programlama Dilleri
İşletim Sistemleri
Derleyiciler
Şözdizimsel analiz
Öğelere ayırmak
Veri ve bilgi sistemleri
Veri yapıları
Veri deposu temsili
Veri şifreleme
Veri sıkıştırma
Veri kurtarma
Bilgisayar Programlama ve Bilgi kuramı
Bilgisayar dosyaları
Dosya biçimleri
Bilgi Sistemleri
Veri tabanları
Bilgi alma yöntemleri
Bilgi arayüzler ve temsilleri
Bilgi sistemleri ve geliştirme
Bilgi sistemleri ve geliştirme yöntemleri
Sistem Analizi
Bilgi sistemleri ve geliştirme araçları
Bilgi sistemleri proje yonetimi
Bilişim yöntemleri
Sembolik ve Cebirsel işleme
Yapay zeka
Bilgisayar grafikleri
Resim işleme ve Bilgisayar görüşü
Örüntü tanıma
Konuşma tanıma
Simulasyon ve Modelleme
Belge ve Metin işleme
Dijital sinyal işleme
Bilişim uygulamaları
Yönetimsel veri işleme
İşletme kaynak planlaması
Müşteri hizmetleri yönetim sistemleri
İnsan kaynakları yönetim sistemleri
Matematiksel yazılım
Sayısal analiz
Otmatik kuram ispatlama
Bilgisayar cebir sistemleri
Fiziksel Bilim ve Mühendislik
Bilişel kimya
Bilişel fizik
Bilişel biyoloji
Bilişel tıp
Sosyal bilimler ve Davranışsal bilimler
Robotlar
Bilgisayar insan etkileşimi
Konuşma analizi
Kullanılabilirlik Mühendisliği
Telekomunikasyon
Tanım
nım Matematiğe benzer şekilde Bilişim Bilimi (Enformatik) bilginin, özellikle elektronik makineler aracılığıyla, düzenli ve ussal biçimde işlenmesi bilimidir. Bunun yanı sıra bilişim bilimi bilgi işlemlerinde uygulanabilen (soyut) matematiksel yapıları da inceler. Amacı ve görevi bir yandan (saf matematiğin alt dalı olarak) temel aksiyomatik matematiksel teoriler üretmek (Kuramsal Bilişim Bilimi), ikinci olarak -yardımcı bilim şeklinde- tüm diğer uzmanlık dallarının nesnelerini ve süreçlerini çözümleyip soyut matematiksel yapılara ve Algoritmalara dönüştürmek (Bilgisayar Bilimi) ve üçüncü olarak soyut matematiksel yapıların aktarılabileceği, saklanabileceği ve algoritmalarla otomatik olarak işlenebileceği matematiksel makinaları tasarlamaktır (Teknik Bilişim ya da Bilgisayar Mühendisliği).
Köken
Bilişim kelimesi bilmek fiilinin bir türevi olan bilişmek fiilinden türetilmiş bir kelimedir ve ilk kez Aydın Köksal tarafından kullanılmıştır. Bilişim kelimesinin karşılığı olan Informatik (alm.), informatique (fr.) ve bunlardan türetilmiş olan Türkçe enformatik kelimeleri İngilizcedeki computer science ve information systems gibi alanları kapsar. İskandinav ülkelerinde bilişim biliminin karşılığı olarak datalogi terimi kullanılmaktadır.
Bilişim biliminin kökleri matematik, fizik ve elektrotekniktedir. Bir mühendislik alanı olarak bilişim, verileri aktarabilen, depolayabilen ve algoritmalar yardımıyla verileri işleyebilen matematiksel makineler tasarlar. Böylelikle bilişim özellikle gerçek süreçlerin simulasyonunu mümkün kılar. Bir "yardımcı bilim" olarak düşünüldüğünde bilişim diğer bilimlerdeki olguları soyutlaştırır ve algoritmalar yardımıyla işler.
Veri işleme ve bununla ilgili iş alanları için genel bir kavram olarak İngilizce "information technology" (IT) yerine Türkçede bilişim teknolojisi (BT) kavramı kullanılmaktadır
Bilişimin Çağdaş Yaşamdaki Önemi [değiştir]Bilişim çağdaş yaşamın her alanında kendine yer edinmiş durumdadır. İnternetin yoğun kullanımı bu gelişmeyi güçlendirmiştir. Bilgisayarların dünya çapında ağlaşması firmaların iletişiminde, lojistikte, medyada, ev yaşamında ve daha birçok başka alanda devrim niteliğinde değişimler yaratmıştır. Bilişim, farkedilmese de çamaşır makinesi, fotoğraf makinesi, müzik sistemleri gibi pek çok aygıttaki gömülü sistemler (ing.: embedded systems) vasıtasıyla günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir.
Bilgisayarlar büyük veri yığınlarını kısa sürede yönetebilir, depolayabilir, paylaşabilir ya da işleyebilirler. Bunu sağlayabilmek için karmaşık donanım ve yazılım sistemleri gereklidir. Bu sistemlerin tasarimi ve geliştirilmesi de bilişim biliminin araştırma alanına girer. Vikipedi'nin kendisi bu tip karmaşık bir sisteme örnek verilebilir.
Bilgisayar sistemlerinin sağladığı fayda algoritmik işlemleri büyük veri yığınlarına yüksek bir hızda uygulayabilmeleridir. İnsan zekası buna karşılık bilişsel (ing.: cognitive) algılama (örneğin eksik bilgi ile karar alabilme, şekil, yüz vb. tanıma) bakımından bilgisayarlara göre çok daha üstündür. Buna benzer konular yapay zeka alanında araştırılmaktadır. Bu araştırma alanlarının bazılarında önemli sonuçlar elde edilmiş olsa da henüz insan zekasının tam bir simulasyonundan söz etmeye imkan yoktur.
Bilişim bilimi ve bilgisayar mühendisliği kavramları [değiştir]Bilişim bilimi genel olarak her tür mekanik hesap ve bilgi işlevleri inceleyen bir bilimdir. Önemli olan teorik bolümlerinden bazıları bunlardır:
Bilgisayar programcılığı
Hesap kuramı
Biçimsel dil kuramı ve Otomat kuramı
Bilgisayar bilimine bazen bilgisayar mühendisliği denilir ki, bunlar aynı değildir. Bilgisayar bilimi, diğer dillerde kullanılan "computer science" ya da "Informatik" (Bilişim) sözcüklerin manasına daha yakındır ve bilim olarak, mühendislikten genelde daha soyut konuları inceler.
Bilişim bilimi hesaplama, bilgi verme ve yazılım ve donanım üzerindeki işlemler üzerine çalışmaktadır. Pratikte bilgisayarlarla ilgili konuları kapsar. Algoritmalar, formül yapıları, bilgisayar dilleri, yazılım ve bilgisayar donanımları bu konulardan belli başlı olanlarıdır.
Bilgisayar Bilimi Alanları
Matematiksel temeller
Boole cebiri
Çizge teorisi
Bilgi teorisi
Mantık
Küme teorisi
Olasılık ve İstatistik
Ayrık Matematik
Teorik Bilgisayar Bilimi [değiştir]Algoritmik bilgi teorisi
Hesaplanabilme teorisi
Kriptografi
Biçimsel anlambilim
Bilgisayar teorisi
Algoritma analizi Karmaşıklık teorisi
Mantık ve programların anlamları
Donanım
(Ayrıca bkz: elektronik mühendisliği ve bilgisayar mühendisliği)
Denetim yapıları ve Mikroprogramlama
Cebir ve mantik yapıları
Bilgisayar hafıza yapıları
Girdi/Çıktı ve Veri iletişimi
Mantık Tasarımı
Entegre devreler
Geniş boyutlu entegrasyon
Performans ayarlama ve güvenilirlik
Bilgisayar Mimarisi
Bilgisayar Ağları
Dağıtımlı Bilgisayar Ağları
Yazılım
Bilgisayar Programlama
Paralel Programlama
Program tanımlama
Program doğrulama
Programlama teknikleri
Yazılım Mühendisliği
Yazılım optimizationu
Yazılım ölçümleri
Konfigürasyon yönetimi
Yapısal programlama
Nesne tabanlı Programlama
Tasarım örüntüleri
Yazılım Belgeleme
Programlama Dilleri
İşletim Sistemleri
Derleyiciler
Şözdizimsel analiz
Öğelere ayırmak
Veri ve bilgi sistemleri
Veri yapıları
Veri deposu temsili
Veri şifreleme
Veri sıkıştırma
Veri kurtarma
Bilgisayar Programlama ve Bilgi kuramı
Bilgisayar dosyaları
Dosya biçimleri
Bilgi Sistemleri
Veri tabanları
Bilgi alma yöntemleri
Bilgi arayüzler ve temsilleri
Bilgi sistemleri ve geliştirme
Bilgi sistemleri ve geliştirme yöntemleri
Sistem Analizi
Bilgi sistemleri ve geliştirme araçları
Bilgi sistemleri proje yonetimi
Bilişim yöntemleri
Sembolik ve Cebirsel işleme
Yapay zeka
Bilgisayar grafikleri
Resim işleme ve Bilgisayar görüşü
Örüntü tanıma
Konuşma tanıma
Simulasyon ve Modelleme
Belge ve Metin işleme
Dijital sinyal işleme
Bilişim uygulamaları
Yönetimsel veri işleme
İşletme kaynak planlaması
Müşteri hizmetleri yönetim sistemleri
İnsan kaynakları yönetim sistemleri
Matematiksel yazılım
Sayısal analiz
Otmatik kuram ispatlama
Bilgisayar cebir sistemleri
Fiziksel Bilim ve Mühendislik
Bilişel kimya
Bilişel fizik
Bilişel biyoloji
Bilişel tıp
Sosyal bilimler ve Davranışsal bilimler
Robotlar
Bilgisayar insan etkileşimi
Konuşma analizi
Kullanılabilirlik Mühendisliği
Telekomunikasyon