Tweet
OSİLOSKOP KULLANIMI
Elektriksel işaretlerin ölçülüp değerlendirilmesinde kullanılan aletler içinde en geniş ölçüm olanaklarına sahip olan osiloskop, işaretin dalga şeklinin, frekansının ve genliğinin ayni anda belirlenebilmesini saglar.
Elektriksel işaretlerin ölçülüp değerlendirilmesinde kullanılan aletler içinde en geniş ölçüm olanaklarına sahip olan osiloskop, işaretin dalga şeklinin, frekansının ve genliğinin ayni anda belirlenebilmesini saglar.
Çalısması, hareket halindeki elektronların yorungelerinin bir elektrik alan içerisinden geçerken sapmaları temel prensibine dayanır. Katod ışın tüpündeki saptırma plakaları adı verilen düzlemsel levhalara uygun potansiyellerde gerilimler uygulanarak olusturulan elektrik alanlar, plakalar arasindan geçen elektronları (elektron demetini) saptırarak fosfor ekrana çarptığı noktanin yerini değiştirir. Bu noktanın konumu saptırma plakalarina uygulanan gerilimin ani degeri ve dalga sekline bagli olarak degisecek ve ekranda isikli bir cizgi olusacaktir.
Osiloskop devreye daima paralel baglanir. Çok yuksek olan ic direnci nedeniyle seri baglanmasi halinde olcum yapilmak istenen devreden akim akmasini engelleyecektir. Akim dalga sekillerini incelemek icin akimin aktigi devreye kucuk degerli bir direnc (olcum direnci, sont direnc) seri baglanarak uclarinda dusen gerilimin dalga sekli incelenir. Bir omik direncte icinden akan akim ve uclarinda dusen gerilimin dalga sekilleri ve fazlarinin ayni olduklari goz onune alinarak ve ohm kanunu geregi V=I.R bagintisi da goz onunde tutularak akim incelenir. Dikkat edilmesi gereken nokta, kullanilan direncin degerinin devre akimini cok fazla sinirlamayacak kadar kucuk secilmesi (genellikle akima bagli olarak 10
ile 200 miliohm arasi) ve gucunun bu akima dayanabilecek kadar buyuk olmasidir.
Osiloskop calistirildiktan sonra bir kac dakika isinmasi beklenir. Bu esnada timebase komutatorunun ortalarda birkonumda(ornegin 5mS/div) olmasi iyi olur. Eğer bu sürenin sonunda ekranda ışıklı çizgi belirmediyse;
Parlaklik (Intensity) potansiyometresi yeterince acik degildir. Saat yonune tam turunun 3/4 u kadar cevrilmelidir. Çizgi belirdikten sonra parlaklık yine bu duğme yardımı ile istenilen şekilde ayarlanabilir. Hala çizgi belirmediyse;
Xpos ve Ypos dugmeleri ile oynanarak çizgi ekran üzerine düşürulmeye calisilir. Sonuc olumsuzsa;
•AT/NORM TRIGGER anahtari AT konumuna getirilir ve yukaridaki islemler tekrarlanir.
•Isikli cizginin parlakligi ayarlandiktan sonra gerekiyorsa netligi de
FOCUS dugmesi yardimiyla saglanir.
Isikli cizgi ekranda belirdikten sonra Y INPUT girisine (osiloskop cok kanalli ise Y1 girisine) bir prob takilir. Gunumuzde butun problarda BNC tipi konnektorler (fisler) kullanilmaktadir. Bu fisler yerlerine turtulduktan sonra dis taraflarindaki hareketli kisim saat yonunde bir miktar cevrilerek kilitlenir. Problar X1, X10 ve X100 olmak uzere birkac cesittir. Bir prob uzerindeki bir anahtar yardimi ile hem X1 hem de X10 ozelligi gosterebilir. X1 tipi problarda olculen isaret oldugu gibi osiloskoba uygulanir. X10 ve X100 tipleri ise sirasiyla isareti 10 ve 100 kez zayiflatip osiloskoba gonderir. X10 veya X100 tipi bir prob kullanilmadan once asagidaki sekilde kompanze edilmelidir.
Prob, osiloskop uzerindeki kare dalga uretecine baglanir ve uzerindeki ayar vidasi, ekranda koseleri duzgun bir kare dalga gorulene kadar cevrilir. Bu islemden sonra hatasiz bir olcum yapmak mumkundur. X1 tipi problarin bu isleme ihtiyaci yoktur.
Hatalı Hatalı Doğru
Osiloskopla Gerilim Ölçülmesi
Ekrandaki isaretin genligi Y (dusey) ekseninde olculur. Genlik, ilk once ekran uzerindeki kareler cinsinden belirlenir. Daha sonra VOLTS/DIV giris zayiflaticisi komutatorunun uzerindeki isaretin gosterdigi deger ile kare sayisi carpilarak gerilimin gercek degeri belirlenir. Bu esnada eger varsa kesintisiz genlik ayar dugmesi “cal” konumunda veya saat istikametinin tersi yonunde en sona kadar cevrilmis olmalidir. Eger zayiflaticili ( X10 veya X100) bir prob kullaniliyorsa zayiflatma katsayısıda hesaba katilmalidir.Osiloskobun hassasiyeti VOLTS/DIV komutatorunu saat yonunde cevirerek arttirilir.
Modern osiloskoplarda frekans yerine periyod olculmektedir. Periyod olcumleri X (yatay) ekseninde yapilir. Dalga seklinin bir periyodunun X ekseni yonundeki uzunlugu kareler sayilarak belirlenir. Daha sonra TIMEBASE komutatorunun gosterdigi deger (S/div, mS/div ya da S/div) ile kare sayisi carpilarak isaretin periyodu belirlenir. Eger varsa kesintisiz TIMEBASE ayar dugmesi “cal” konumunda veya saat istikametinin tersi yonunde en sona kadar cevrilmis olmalidir. Kullanilan prob (X1, X10 veya X100) zaman olcumlerini etkilemez.
Elektriksel işaretlerin ölçülüp değerlendirilmesinde kullanılan aletler içinde en geniş ölçüm olanaklarına sahip olan osiloskop, işaretin dalga şeklinin, frekansının ve genliğinin ayni anda belirlenebilmesini saglar.
Çalısması, hareket halindeki elektronların yorungelerinin bir elektrik alan içerisinden geçerken sapmaları temel prensibine dayanır. Katod ışın tüpündeki saptırma plakaları adı verilen düzlemsel levhalara uygun potansiyellerde gerilimler uygulanarak olusturulan elektrik alanlar, plakalar arasindan geçen elektronları (elektron demetini) saptırarak fosfor ekrana çarptığı noktanin yerini değiştirir. Bu noktanın konumu saptırma plakalarina uygulanan gerilimin ani degeri ve dalga sekline bagli olarak degisecek ve ekranda isikli bir cizgi olusacaktir.
Osiloskop devreye daima paralel baglanir. Çok yuksek olan ic direnci nedeniyle seri baglanmasi halinde olcum yapilmak istenen devreden akim akmasini engelleyecektir. Akim dalga sekillerini incelemek icin akimin aktigi devreye kucuk degerli bir direnc (olcum direnci, sont direnc) seri baglanarak uclarinda dusen gerilimin dalga sekli incelenir. Bir omik direncte icinden akan akim ve uclarinda dusen gerilimin dalga sekilleri ve fazlarinin ayni olduklari goz onune alinarak ve ohm kanunu geregi V=I.R bagintisi da goz onunde tutularak akim incelenir. Dikkat edilmesi gereken nokta, kullanilan direncin degerinin devre akimini cok fazla sinirlamayacak kadar kucuk secilmesi (genellikle akima bagli olarak 10
ile 200 miliohm arasi) ve gucunun bu akima dayanabilecek kadar buyuk olmasidir.
Osiloskop calistirildiktan sonra bir kac dakika isinmasi beklenir. Bu esnada timebase komutatorunun ortalarda birkonumda(ornegin 5mS/div) olmasi iyi olur. Eğer bu sürenin sonunda ekranda ışıklı çizgi belirmediyse;
Parlaklik (Intensity) potansiyometresi yeterince acik degildir. Saat yonune tam turunun 3/4 u kadar cevrilmelidir. Çizgi belirdikten sonra parlaklık yine bu duğme yardımı ile istenilen şekilde ayarlanabilir. Hala çizgi belirmediyse;
Xpos ve Ypos dugmeleri ile oynanarak çizgi ekran üzerine düşürulmeye calisilir. Sonuc olumsuzsa;
•AT/NORM TRIGGER anahtari AT konumuna getirilir ve yukaridaki islemler tekrarlanir.
•Isikli cizginin parlakligi ayarlandiktan sonra gerekiyorsa netligi de
FOCUS dugmesi yardimiyla saglanir.
Isikli cizgi ekranda belirdikten sonra Y INPUT girisine (osiloskop cok kanalli ise Y1 girisine) bir prob takilir. Gunumuzde butun problarda BNC tipi konnektorler (fisler) kullanilmaktadir. Bu fisler yerlerine turtulduktan sonra dis taraflarindaki hareketli kisim saat yonunde bir miktar cevrilerek kilitlenir. Problar X1, X10 ve X100 olmak uzere birkac cesittir. Bir prob uzerindeki bir anahtar yardimi ile hem X1 hem de X10 ozelligi gosterebilir. X1 tipi problarda olculen isaret oldugu gibi osiloskoba uygulanir. X10 ve X100 tipleri ise sirasiyla isareti 10 ve 100 kez zayiflatip osiloskoba gonderir. X10 veya X100 tipi bir prob kullanilmadan once asagidaki sekilde kompanze edilmelidir.
Prob, osiloskop uzerindeki kare dalga uretecine baglanir ve uzerindeki ayar vidasi, ekranda koseleri duzgun bir kare dalga gorulene kadar cevrilir. Bu islemden sonra hatasiz bir olcum yapmak mumkundur. X1 tipi problarin bu isleme ihtiyaci yoktur.
Hatalı Hatalı Doğru
Osiloskopla Gerilim Ölçülmesi
Ekrandaki isaretin genligi Y (dusey) ekseninde olculur. Genlik, ilk once ekran uzerindeki kareler cinsinden belirlenir. Daha sonra VOLTS/DIV giris zayiflaticisi komutatorunun uzerindeki isaretin gosterdigi deger ile kare sayisi carpilarak gerilimin gercek degeri belirlenir. Bu esnada eger varsa kesintisiz genlik ayar dugmesi “cal” konumunda veya saat istikametinin tersi yonunde en sona kadar cevrilmis olmalidir. Eger zayiflaticili ( X10 veya X100) bir prob kullaniliyorsa zayiflatma katsayısıda hesaba katilmalidir.Osiloskobun hassasiyeti VOLTS/DIV komutatorunu saat yonunde cevirerek arttirilir.
Modern osiloskoplarda frekans yerine periyod olculmektedir. Periyod olcumleri X (yatay) ekseninde yapilir. Dalga seklinin bir periyodunun X ekseni yonundeki uzunlugu kareler sayilarak belirlenir. Daha sonra TIMEBASE komutatorunun gosterdigi deger (S/div, mS/div ya da S/div) ile kare sayisi carpilarak isaretin periyodu belirlenir. Eger varsa kesintisiz TIMEBASE ayar dugmesi “cal” konumunda veya saat istikametinin tersi yonunde en sona kadar cevrilmis olmalidir. Kullanilan prob (X1, X10 veya X100) zaman olcumlerini etkilemez.
Yorum