Tweet
Zatürre Nedir?
Halk arasında "zatürre" olarak bilinen pnömokok enfeksiyonları, özellikle risk grubu hastalarda ölümle sonuçlanabilecek ciddi bir akciğer hastalığıdır.
Streptokokus pnömoni bakterisinin neden olduğu pnömoni (pnömokok pnömonisi), küçük çocuklarda, ileri yaştakilerde ve halihazırda kronik bir hastalığı bulunan kişilerde daha ağır seyreder ve ölümle sonuçlanabilir.
Hastalık bazen genç erişkinlerde şiddetli bir titremenin ardından ateş yükselmesiyle birlikte aniden başlayabilir.
Buna karşılık yaşlılarda son derece sinsi bir şekilde başlayabilir ve zatürre izlenimi vermeyebilir. Çok yaşlı hastalarda öksürük pek az olabilir, hiç balgam çıkmayabilir ve ateş de yükselmeyebilir. Ancak hasta yorgun görünür ya da bilinci bulanıklaşır. Vücut ısısı düşer ve şok tablosu ortaya çıkabilir.
Zatürre olan hastalar tipik olarak grimsi renktedir, kaygılı görünürler ve ateş genellikle 39 derecenin üzerindedir.
Zatürreye neden olan bakteriler, aynı zamanda kan ile tüm vücuda yayılarak bakteriyemi adı verilen tablo ve beyin zarında da menenjit gibi ciddi enfeksiyonlara neden olabilirler.
Bu bakteriler zatürreye neden olduklarında, her 20 vakadan biri ölümle sonuçlanmaktadır.
Aynı şekilde her 10 bakteriyemi vakasından 3'ü ölümle sonuçlanmaktadır.
Nasıl Bulaşır?, Ne sıklıkta görülür ?
Zatürre nasıl bulaşır ?
Zatürreye neden olan Streptokokus pnömoni (pnömokoklar), üst solunum
yollarında normal florayla birlikte hastalığa neden olmadan barınabilen bir bakteridir. Bu durumda, bu bakteriyi taşıyan kişi diğer insanlara bulaştırma ve bağışıklık sistemini zayıflatan herhangi bir durumda hastalanabilme riskine sahiptir.
Pnömokoklar kişiden kişiye, bir iki metrelik mesafelerden yakın temas sonucu bulaşırlar. Bakteriler, tek başına ya da solunum damlacıklarıyla birlikte solunum yolundan vücuda girerler ve nazofarinkste (burun ve ağız boşluklarının birleştiği yer) bakteri kolonileri oluştururlar.
Bakteri genellikle aile içinde, özellikle küçük çocuklar ve okul çoçukları arasında yayılma eğilimindedir. Hastalığın yayılması çoğu zaman viral üst solunum yolları enfeksiyonları ile birlikte olur. Bu enfeksiyonlar sonrasında, vücudun savunma sistemi zayıflayarak pnömokokların daha kolay bir şekilde hastalık oluşturabilmesine zemin hazırlar.
Pnömokok enfeksiyonu grip kadar bulaşıcı olmamakla birlikte insanların kalabalık şekilde bir arada yaşadığı yerlerde, askeri kamplarda, tutukevlerinde ve yatılı okullarda zatürre salgınları görülebilir.
Zatürre'den Korunmak Neden Önemlidir?
Zatürreden korunmak neden önemli?
Zatürre (pnömoni), en gelişmiş ülkelerde bile, tanı ve tedavi yöntemlerinin, hastane ve yoğun bakım olanaklarının çok artmasına rağmen sık görülen ve ölümlere neden olan dünyanın bilinen en eski hastalıklarından biridir.
Türkiye' de her yıl ortalama 500 bin kişinin bu hastalığa yakalandığı tahmin edililmektedir. Özellikle;
Tüm zatürre vakalarının yarısından pnömokok bakterisi sorumludur. Ayrıca, pnömokokların giderek penisilin ve başka birçok antibiotiğe karşı direnç kazanmakta oldukları saptanmıştır. Üstelik de, tıptaki tüm gelişmelere rağmen en gelişmiş ülkelerde bile kana mikrop karışan zatürrelerde ölüm oranı çok yüksektir.
Bu nedenlerden dolayı zatürre hastalığından korunmak önemlidir.
Pnömokokların yol açtıkları zatürre vakalarını önleyici bir aşı, bir çok kişinin yaşamını kurtaracak bir yöntemdir.
Zatürre aşısı, pnömokoklara karşı koruyucu antikorların yapımını sağlayarak organizmayı bunlara karşı kuvvetli hale getirir. Pnömokokların 80'den fazla türü vardır. Aşı içinde bunların en çok hastalık yapabilme özelliği olan 23 tanesi bulunur. Bunlar da zatürreye neden olan pnömokokların %90'ını kapsamaktadır.
Tek bir doz aşı ile yıllar süren bir bağışıklık elde edilmektedir. Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklarda aşının 5 yıl sonra tek bir kez tekrarlanması önerilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü, ölümcül sonuç doğurabilecek bu hastalık için özellikle risk gruplarının, özetle kalp, akciğer, böbrek hastaları, diyabet gibi kronik hastalıkları olan kişilerle, 65 yaşını aşmış insanlar, huzurevi gibi toplu yerlerde yaşayanların aşılanarak zatürre'den korunması gerektiğini vurgulamaktadır.
Kimler Zatürre Aşısı Olmalıdır?
Kronik Hastalara Aşı Bedava!.. detaylar için tıklayınız
HIV ile enfekte olanlar (AIDS'li hastalar)
Halk arasında "zatürre" olarak bilinen pnömokok enfeksiyonları, özellikle risk grubu hastalarda ölümle sonuçlanabilecek ciddi bir akciğer hastalığıdır.
Streptokokus pnömoni bakterisinin neden olduğu pnömoni (pnömokok pnömonisi), küçük çocuklarda, ileri yaştakilerde ve halihazırda kronik bir hastalığı bulunan kişilerde daha ağır seyreder ve ölümle sonuçlanabilir.
- 39 dereceyi geçen ateş
- öksürük
- çoğu zaman pas renginde olan koyu kıvamlı balgam
Hastalık bazen genç erişkinlerde şiddetli bir titremenin ardından ateş yükselmesiyle birlikte aniden başlayabilir.
Buna karşılık yaşlılarda son derece sinsi bir şekilde başlayabilir ve zatürre izlenimi vermeyebilir. Çok yaşlı hastalarda öksürük pek az olabilir, hiç balgam çıkmayabilir ve ateş de yükselmeyebilir. Ancak hasta yorgun görünür ya da bilinci bulanıklaşır. Vücut ısısı düşer ve şok tablosu ortaya çıkabilir.
Zatürre olan hastalar tipik olarak grimsi renktedir, kaygılı görünürler ve ateş genellikle 39 derecenin üzerindedir.
Zatürreye neden olan bakteriler, aynı zamanda kan ile tüm vücuda yayılarak bakteriyemi adı verilen tablo ve beyin zarında da menenjit gibi ciddi enfeksiyonlara neden olabilirler.
Bu bakteriler zatürreye neden olduklarında, her 20 vakadan biri ölümle sonuçlanmaktadır.
Aynı şekilde her 10 bakteriyemi vakasından 3'ü ölümle sonuçlanmaktadır.
Nasıl Bulaşır?, Ne sıklıkta görülür ?
Zatürre nasıl bulaşır ?
Zatürreye neden olan Streptokokus pnömoni (pnömokoklar), üst solunum
yollarında normal florayla birlikte hastalığa neden olmadan barınabilen bir bakteridir. Bu durumda, bu bakteriyi taşıyan kişi diğer insanlara bulaştırma ve bağışıklık sistemini zayıflatan herhangi bir durumda hastalanabilme riskine sahiptir.
Pnömokoklar kişiden kişiye, bir iki metrelik mesafelerden yakın temas sonucu bulaşırlar. Bakteriler, tek başına ya da solunum damlacıklarıyla birlikte solunum yolundan vücuda girerler ve nazofarinkste (burun ve ağız boşluklarının birleştiği yer) bakteri kolonileri oluştururlar.
Bakteri genellikle aile içinde, özellikle küçük çocuklar ve okul çoçukları arasında yayılma eğilimindedir. Hastalığın yayılması çoğu zaman viral üst solunum yolları enfeksiyonları ile birlikte olur. Bu enfeksiyonlar sonrasında, vücudun savunma sistemi zayıflayarak pnömokokların daha kolay bir şekilde hastalık oluşturabilmesine zemin hazırlar.
Pnömokok enfeksiyonu grip kadar bulaşıcı olmamakla birlikte insanların kalabalık şekilde bir arada yaşadığı yerlerde, askeri kamplarda, tutukevlerinde ve yatılı okullarda zatürre salgınları görülebilir.
Ne sıklıkta görülür ?
Dünya sağlık Örgütü'nün verilerine göre dünyada her yıl her 1000 kişden 10-15’i zatürreye yakalanmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl Pnömokoklara bağlı zatürreden 100 000 - 175 000 kişi, bakteriyemiden 50 000 kişi ve menenjitten 3000 kişi hastaneye yatmaktadır. Yaklaşık 20 000 ila 40 000 kişinin de hayatını kaybettiği bildirilmektedir.
Türkiye’de her yıl Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre yaklaşık 90 000 zatürre vakası görülmekte ve 2500 civarında kişi hayatını kaybetmektedir. Ancak uzmanlar Türkiye için gerçek rakamın çok daha yüksek olduğunu ifade etmekte ve yaklaşık 500 000 kişinin her yıl zatürreye yakalandığını belirtmektedirler.
Zatürre'den Korunmak Neden Önemlidir?
Zatürreden korunmak neden önemli?
Zatürre (pnömoni), en gelişmiş ülkelerde bile, tanı ve tedavi yöntemlerinin, hastane ve yoğun bakım olanaklarının çok artmasına rağmen sık görülen ve ölümlere neden olan dünyanın bilinen en eski hastalıklarından biridir.
Türkiye' de her yıl ortalama 500 bin kişinin bu hastalığa yakalandığı tahmin edililmektedir. Özellikle;
- küçük çocuklar,
- yaşlılar,
- kalp,
- şeker,
- böbrek ve
- akciğer hastalarında (KOAH, bronşit)
Tüm zatürre vakalarının yarısından pnömokok bakterisi sorumludur. Ayrıca, pnömokokların giderek penisilin ve başka birçok antibiotiğe karşı direnç kazanmakta oldukları saptanmıştır. Üstelik de, tıptaki tüm gelişmelere rağmen en gelişmiş ülkelerde bile kana mikrop karışan zatürrelerde ölüm oranı çok yüksektir.
Bu nedenlerden dolayı zatürre hastalığından korunmak önemlidir.
Pnömokokların yol açtıkları zatürre vakalarını önleyici bir aşı, bir çok kişinin yaşamını kurtaracak bir yöntemdir.
Zatürre aşısı, pnömokoklara karşı koruyucu antikorların yapımını sağlayarak organizmayı bunlara karşı kuvvetli hale getirir. Pnömokokların 80'den fazla türü vardır. Aşı içinde bunların en çok hastalık yapabilme özelliği olan 23 tanesi bulunur. Bunlar da zatürreye neden olan pnömokokların %90'ını kapsamaktadır.
Tek bir doz aşı ile yıllar süren bir bağışıklık elde edilmektedir. Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklarda aşının 5 yıl sonra tek bir kez tekrarlanması önerilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü, ölümcül sonuç doğurabilecek bu hastalık için özellikle risk gruplarının, özetle kalp, akciğer, böbrek hastaları, diyabet gibi kronik hastalıkları olan kişilerle, 65 yaşını aşmış insanlar, huzurevi gibi toplu yerlerde yaşayanların aşılanarak zatürre'den korunması gerektiğini vurgulamaktadır.
Kimler Zatürre Aşısı Olmalıdır?
Kronik Hastalara Aşı Bedava!.. detaylar için tıklayınız
Pnömokok aşısı yapılması gereken risk grupları
- 65 yaşın üzerindeki herkes*
- Kronik hastalıkların varlığı nedeniyle zatürre hastalığı gelişme riski artmış hastalar
- 65 yaşın üzerindeki herkes*
- Kronik hastalıkların varlığı nedeniyle zatürre hastalığı gelişme riski artmış hastalar
- Kardiyovasküler hastalıklar
- Akciğer hastalıkları
- Diyabet
- Alkolizm
- Karaciğer sirozu
- Beyin-omurilik sıvısı kaçağı
- Dalağı fonksiyon görmeyen veya alınmış hastalar (asplenik hastalar)
- Hodgkin hastaları
- Lenfomalı hastalar
- Multipl miyeloma vakaları
- Kronik böbrek yetmezliği olanlar
- Nefrotik sendrom vakaları
- Semptomatik veya asemptomatik HIV enfeksiyonu olanlar (AIDS'li hastalar)
- Zatürre hastalığı veya komplikasyonlarının görülme riskinin yüksek olduğu bilinen özel çevrelerde veya kalabalık yerlerde yaşayanlar (örn: huzurevleri gibi)
- Zatürre hastalığı veya komplikasyonlarının görülme riskinin yüksek olduğu bilinen özel çevrelerde veya kalabalık yerlerde yaşayanlar (örn: huzurevleri gibi)
Pnömokok Aşısı (Zatürre Aşısı) Olması Gereken Risk Gruplarını Ne Zaman Aşılamalıyız?
Hastaneden taburcu edilirken aşılama
Ciddi pnömokokal hastalık nedeniyle hastaneye yatan her 3 kişiden ikisinin geçmiş 3-5 yıl içerisinde mutlaka hastaneye yatmış olduğu gözlemlenmektedir. Bu nedenle, hastaneden taburcu edilirken aşılama, pnömoni nedeniyle tekrardan hastane tedavisine ihtiyaç duyulmasını azaltan bir önlemdir.
Rutin doktor vizitleri
65 yaş ve üstündekiler doktor kontrolleri ve herhangi bir nedenle doktora başvurdukları zaman aşılanabilirler.
Grip sezonunda grip aşısıyla birlikte
Grip ve zatürrenin ağır seyrettiği ve risk oluşturduğu gruplar hemen hemen aynıdır. Bu nedenle, grip aşısı olmak için doktora giden yukarda tanımlı risk grubundaki bir kişi zatürre aşısı olması gerektiğini de hatırlamalıdır.
Huzurevlerinde veya kronik tedavi gördükleri ortamlarda
Splenektomili (dalağı alınmış) veya kemoterapi uygulanacak hastalar
Hastaneden taburcu edilirken aşılama
Ciddi pnömokokal hastalık nedeniyle hastaneye yatan her 3 kişiden ikisinin geçmiş 3-5 yıl içerisinde mutlaka hastaneye yatmış olduğu gözlemlenmektedir. Bu nedenle, hastaneden taburcu edilirken aşılama, pnömoni nedeniyle tekrardan hastane tedavisine ihtiyaç duyulmasını azaltan bir önlemdir.
Rutin doktor vizitleri
65 yaş ve üstündekiler doktor kontrolleri ve herhangi bir nedenle doktora başvurdukları zaman aşılanabilirler.
Grip sezonunda grip aşısıyla birlikte
Grip ve zatürrenin ağır seyrettiği ve risk oluşturduğu gruplar hemen hemen aynıdır. Bu nedenle, grip aşısı olmak için doktora giden yukarda tanımlı risk grubundaki bir kişi zatürre aşısı olması gerektiğini de hatırlamalıdır.
Huzurevlerinde veya kronik tedavi gördükleri ortamlarda
Splenektomili (dalağı alınmış) veya kemoterapi uygulanacak hastalar
- Ameliyattan 2 hafta önce
- Organ naklinden 2 hafta önce
- Bağışıklık sistemini baskı altına alacak tedaviden 2 hafta önce aşılanabilirler.
HIV ile enfekte olanlar (AIDS'li hastalar)
HIV ile enfekte insanlar seropozitif oldukları saptanır saptanmaz en kısa zamanda pnömokok aşısı yaptırmalıdır.
- Pnömokok aşısı 2 yaşından küçük çocuklarda önerilmez
* ABD'deki ACIP (Immunization Advisory Committee - Bağışıklama Danışma Komitesi) her yıl, yılda 2 kez olmak üzere çocuk, ergen ve erişkin aşılama önerilerini güncellemektedir. En son 2006 - 2007 erişkin bağışıklama şemasında; 65 yaş üzeri yaşlılara; kronik kalp, akciğer, böbrek, diyabet, karaciğer hastalarına; bağışıklık sistemi yetmezliğine neden olan bir hastalığı olanlara ve dalağı işlev görmeyen kişilere pnömokok aşısı önerilmektedir.