Ağrı-04

**orbay** · 20-01-2008, 17:35

Konu: Ağrı-04

KültürTurizmi
Anzavur Kalesi
Patnos ilçesinin 2 km. kuzey batısındaki Anzavur Tepesinde bulunan kale, Urartu medeniyetine ait olup M.Ö. 8. yüzyılda yapılmıştır. Kalenin duvarları Urartu Kralı Menua, tapınak kısmı ise İşpuini tarafından inşa ettirilmiştir.

Beyazıt Eski Camisi (Cami-i Gevher Digar)
Beyazıt Kalesi’nin güney eteğinde Birinci Selim tarafından yaptırıldığı kabul edilen camidir. Caminin yer aldığı vadi yamacı düzeltilerek duvar örülmek suretiyle düz bir platform oluşturulmuş ve üzerine bina inşa edilmiştir. Kesme taştan inşa edilen cami 15x15 m. boyutlarında kare planlı ve tek kubbelidir. Yapıda kahverengi, sarı ve beyaz renkte taşlar karışık bir biçimde kullanılmıştır. Caminin giriş kapısı, beden duvarları, mihrabı, son cemaat yeri duvar payları, kubbeye geçiş sistemleri duvarlardaki kemerler, pencereler ve minare estetik bir sadelikte yapılmıştır.

Diyadin Kalesi
Diyadin ilçe merkezinde Murat Nehri kıyısındaki kayalıklarda kurulmuş olan kale, Evliya Çelebi'nin Seyahatname’sine göre Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın oğlu Ziyaüddin tarafından yaptırılmıştır. Gerçekte ise, kullanılan malzemeler ve yapılış tarzı, Urartular tarafından inşa edildiğini göstermektedir. Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Osmanlılar döneminde onarım görmüştür

Doğubayazıt Kalesi
Eski Beyazıt’ın kuzey doğusundaki Belleburç denilen yerde, kayalar üzerinde, Doğubayazıt’ın 5 km. doğusundadır. Kaledeki Urartu mezarları ve antik çağlara ait kalıntılar, buranın antik kent olduğunu göstermektedir. Kaleyi inşa edenler ya da yapım tarihi ile ilgili bir bilgi bulunmamaktadır.

Hamur Kümbeti
Hamur ilçe merkezinin kuzeydoğusunda, Ağrı-Van yoluna 300 m. uzaklıktadır. Selçuklu kümbetlerinden ayrı bir mimari tarzda, altı (gövde kısmı) dikdörtgen, üstü balık sırtı biçimindedir. Kümbetin 18. yüzyılda İshak Paşa’nın torunlarından İbrahim Paşa tarafından yapıldığı söylenmektedir.

Havaran Kalesi
Hamur ilçe merkezinde bulunmaktadır. Hamur Deresi’nin üzerindeki kayalıklara kurulmuştur. Dereden yüksekliği 100 m. civarındadır. Selçuklu dönemine ait olan kale içinde cami, kalebeyi konağı, deve hanları ile kaleden 400 m. uzaklıkta ve kaleden daha yüksek bir tepe üzerinde gözetleme kulesi bulunmaktadır.

Kan Kalesi
Tutak ilçesinin 15 km. batısında eski adıyla "Kalekule" denilen Dönertaş köyü yakınlarında bulunmaktadır. Hangi tarihte ve kimler tarafından yaptırıldığı bilinmeyen kale "Kale-i Hum" adıyla da bilinmektedir.

Karagöz Kilisesi
Tutak ilçesinin 26 km. batısındaki Dayıpınarı köyü yakınında kayalar oyulmak suretiyle yapılmış bir yeraltı kilisesidir.

Küpkıran (Harabe Göl) Kalesi
Ağrı il merkezinin 20 km. doğusunda yer alan Yukarı Küpkıran köyü ile Harabegöl köyü arasında bulunmaktadır. Büyük kesme taşlardan yapılmış mazgallı bir kaledir. Eski ve önemli bir yerleşim yeri olan Harabegöl köyünün depremler ve toprak kaymaları sonucunda batmasıyla oluşan çukura zamanla su dolması nedeniyle köyün yakınında bulanan kaleye bu ad verilmiştir.

Kız Kalesi
Şoşik Kalesi’nin 2 km. doğusundaki bir tepe üstünde yer alan kalenin Şoşik kalebeyinin kızı için yaptırıldığı rivayet edilmektedir.

Meya Mağaraları
Diyadin ilçe merkezine 12 km uzaklıktaki Günbuldu köyündedir. Antik bir kent görünümündeki yerleşim yerinde mağaralar ve tarihi kalıntılar köyün 400 m uzağında bulunmaktadır. Kayalara oyularak yapılmış, barınma yerleri, tapınak, ibadethane, oda ve mağaralar oldukça ilgi çekicidir. Barınak ve ibadethanelerde değişik inançların izleri görülmektedir.Oldukça tahrip edilmiş kentten, günümüze mihrap, haçlı taşlar ve mezarlar kalmıştır.Buradan çıkarılan iki koç heykeli, şu anda il merkezinde bulunmaktadır.

Sürmeli Mehmet Paşa Türbesi
Hamur ilçesi merkezinde olup, Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Beyaz, yumuşak taştan yapılan kümbetin duvarlarında iki sıralı kırmızı taştan kuşak mevcuttur.

Tokluca Kalesi
Diyadin ilçesine 19 km. mesafede bulunan Tokluca köyünün hemen arkasındaki tepe üzerinde bulunmaktadır. 100-150 m. uzunluğunda bütün bir kaya kütlesi gibi duran kale 2 m. uzunluk ve genişliğindeki taşlardan yapılmıştır. Kalenin üstünde yer alan 3 m. genişliğindeki bir giriş deliğinden 30 basamaklı merdivenle kale içindeki sahanlığa inilmektedir. Bu sahanlıktan üç ayrı yeraltı tüneline açılan giriş kapıları ve merdivenler bulunmaktadır. Bu tünellerden birine 70 basamaklı, diğerine de 350 basamaklı merdivenle inilmekte olup bu tünellerin Meya Mağaraları’na ulaşmakta kullanıldığı tahmin edilmektedir.

Toprakkale Camisi
Toprakkale köyünde 1684 tarihinde Mirza Bin Adbi Paşa’nın yaptırdığı camidir. Höyüğün güney yamacındadır.

Toprakkale
Eleşkirt ilçesinin 14 km. doğusunda Toprakkale köyünde bulunmaktadır. Urartulara ait olan kalenin tapınak ve yerleşim yerleri tamamen yok olmuş, günümüze ancak burç ve duvar kalıntıları kalmıştır.

Üç Kilise
E-23 karayolunun hemen güneyinde olan Taşlıcay ilçe merkezine 18 km. uzaklıktaki Taşteker köyündedir.

Üç Kümbetler
Üç kümbetlerden birisi Patnos ilçesine 2 km. mesafede olan Ziyaret, ikincisi Süphan Dağı eteğindeki Taşkıran, üçüncüsü de Dedeli bucağının Acım köyündedir.

İshak Paşa Sarayı
Dogubeyazıt’ın 8 km güneydoğusunda, Eski Doğubeyazıt'ın kayalıkları üzerindedir. Sarayın harem girişi üzerinde bulunan kitabesinde;
“Bin yüz ile doksan dokuz oldu buna tarih,
İshaka meram üzere kem kıl dü cihanı”
yazılıdır. Buradan yapının H.1199 (M.1784) tarihinde yaptırıldığı anlaşılmaktadır.
Kitabede adı geçen İshak ise, II.İshak Paşa’dır. Yapı yaklaşık yüz yıllık bir dönem içerisinde tamamlanmıştır. Dolayısıyla 1634-1680 yılları arasında Beyazıt Sancakbeyliği’ni yapan Çolak Abdi Paşa döneminde yapının imarına başlanılmış ve 1784 yılında II.İshak Paşa döneminde yapı tamamlanmıştır.
İki avlu ve bu avlularda yapılmış bölümlerden oluşan sarayda, binalar “U” şeklinde düzenlenmiştir. Birinci avluya girişi sağlayan taç kapı, dışa doğru çıkıntılıdır. Her iki yönden yuvarlak altışar sütunla takviye edilmiştir. Yüzey yuvarlak kemerli, mukarnas kavsaralı bir niş içine alınmıştır. Asıl giriş kapısı basık kemerli olarak düzenlenmiştir.
Taç kapı; kabartma bitki motifleri, stilize ağaçlar, mukarnası andıran bezemeler ve kemerlerle süslenmiştir. Birinci avluda; nöbetçi odası, çeşme, muhafız koğuşları, zindan ile at koşum ve araba yerleri bulunur. Orta avlu, dört tarafı çeşitli binalar ile çevrilmiş olup, dikdörtgen planlıdır. Bu kısımda, hizmetli odaları, selamlık, cami ve türbe yer alır.
Dikdörtgen planlı caminin, harem kısmı kare planlı olup üzeri yüksek kasnaklı tromplu bir kubbe ile örtülüdür. Önünde üzeri teras şeklinde düzenlenmiş kapalı bir son cemaat yeri bulunur. Cami iç mekanında, ampir üslubu hatırlatan süslemelere sahiptir. Caminin güneyinde yer alan Çolak Abdi Paşa Türbesi, Selçuklu tarzına uygun olarak, iki kat halinde yapılmıştır. Orta avludan bir kapıyla, dikdörtgen planlı harem dairelerine geçilir.Bu bölümde ayrıca hamam, kiler, aşhane ve tuvalet gibi kısımlar bulunmaktadır. Sonuç olarak, İshak Paşa Sarayı farklı üslup ve bezeme şekilleriyle inşa edilmiş olup, ortaçağ şatolarını anımsatan gösterişli bir eser olarak karşımıza çıkmaktadır.

Şoşik Kalesi
Hamur ilçesine 35 km. uzaklıkta bulunan Karlıca köyündeki sarp kayalıklar üzerine kurulmuş bir kaledir. Kalenin ne zaman ve kimler tarafından yaptırıldığı kesin olarak bilinmemekle beraber Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde kaleden "Azerbaycan Hükümdarı Ziyaüddin tarafından yaptırılmıştır" şeklinde bahsedilmektedir. Kale içerisinde ibadethane, hamam, gözetleme kulesi, zindanlar ile su kulesi bulunmaktadır. Kale Karakoyunlular zamanında tamir görmüştür.

Termal Turizm
Termal Turizm
Termal merkezler yönünden oldukça zengin olan Ağrı’nın Diyadin ilçesinde Yılanlı, Davut ve Köprü kaplıcaları bulunmaktadır. Suları romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelmektedir. İlçenin girişinde 3 yıldızlı bir termal otel bulunmaktadır.

Dambat Çermiği ve Maden Suyu
Ağrı’ya 5 km. uzaklıktaki Yolluyazı (Dambat) köyünde, Murat Nehri’nin kıyısındadır. Yerden fışkıran su kükürtlüdür. Yara, çıban, sivilce gibi deri hastalıkları ve romatizma için şifalıdır.

Diyadin Kaplıcaları
Diyadin ilçesinin 5 km. güneyindedir. Köprü, Yılanlı ve Davut adlarını alan üç sıcak su kaynağından oluşmaktadır. Deri hastalıkları ile enfeksiyonlara bağlı romatizmal hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir. Kaplıcalar Diyadin’in 7 km. güneyindedir. Sezon süresince devamlı dolmuş seferleri yapılan kaplıcalarda 150 yatak kapasiteli turistik bir otel bulunmaktadır.

İlçeler
Diyadin
Merkez İlçe’nin doğusunda, Erzurum-İran yolunun 59. kilometresinde 7 km’lik bir yolla bu yola bağlanmaktadır. 2000 yılı nüfus sayımına göre İlçenin şehir nüfusu 10.888, köy nüfusu 28.071, köylerle birlikte toplam nüfusu 38.959, yüzölçümü 1.274 km2, nüfus yoğunluğu ise km2 başına 30 kişidir.
Murat Irmağı kıyısında yer alan ilçenin temel ekonomik etkinliği hayvancılık ve tarımdır. İlçenin en önemli ticaretini de hayvan ürünleri ve tahıl meydana getirmektedir. Diyadin’de evlerin hemen hepsi tek katlı ve taştandır. Kerpiç evlere rastlanmamaktadır. Evlerin büyük bir bölümü bahçesizdir.

Doğubayazıt
Doğubayazıt ilçesi Anadolu’nun doğusunda 43.5 - 41.5 boylam, 35.5 - 40.0 enlem daireleri arasında, Trabzon-İran transit şose yolu üzerinde eskilerin istasyon dediği Sarıova denilen yerde kurulmuştur.
Doğubayazıt, Merkez ilçenin 93 km doğusunda, Erzurum-İran yolu üzerindedir. İlçe toprakları genellikle engebeli ve yüksektir. İlçe merkezi düzlükte kurulmuştur. 2000 nüfus sayımına göre İlçenin şehir nüfusu 44.014, köy nüfusu 45.562, köyleriyle birlikte toplam nüfusu 89.576 kişi, yüzölçümü 2.383 km2, nüfus yoğunluğu ise km2 başına 37 kişidir.
Eski Doğubayazıt, bugünkü ilçenin 6 km doğusunda, yüksek ve sert bir alandaydı. Ulaşım zorluklarına ve gelişmeye elverişli alan sıkıntısı yüzünden, 1938’de Doğubayazıt adı altında Sarıova bölgesine nakledilmiştir. Ekilen alanlar çok sınırlıdır. Halkın temel geçim kaynağı hayvancılıktır. İlçenin çok eskilere dayanan bir tarihi vardır.
Doğubayazıt Belediyesi 1876 yılında Bayazıt Sancağı Belediyesi olarak kurulmuştur. Kentin imar planı 1980’lerin başında onaylanmaya başlamıştır. Doğubayazıt, doğusunda İran, batısında Taşlıçay ve Diyadin ilçeleri, kuzeyinde Ağru Dağı, Iğdır ve güneyinde Muradiye ilçesi ile çevrilidir.
İlçe merkezi ve çevresi Turizm bakımından görülmeye değer, Süphan dağı üzerindeki krater gölü, ilçenin kuzeyindeki Anzavurtepe üzerinde kazısı yapılan sur içindeki mabet, ilçenin 4 km güneyindeki Giriktepe üzerinde bulunan Urartu Krallarından İspuni ve oğlu Menua’nın müşterek idare devirlerine ait olduğu anlaşılan (M.Ö. 815-906 tarihlerine ait) tapınak ve saray kalıntıları vardır.
İlçe diğer ilçelere göre daha iyi sosyal imkanlara sahip ve gelişmeye müsait görünmektedir.
Yılın her mevsiminde ilçenin yolları açık, çevre il ve ilçelere bağlantısı fazla ve ulaşım imkanları kolaydır.

Eleşkirt
Merkez ilçenin 34 km batısında Erzurum-İran transit yolu üzerindedir. 2000 yılı nüfus sayımına göre şehir nüfusu 10.164, köy nüfusu 29.825, köylerle birlikte toplam nüfusu 39.989 kişi, yüzölçümü 1.559 km2, nüfus yoğunluğu ise km2 başına 25 kişidir.
İlçe merkezi önceden Toprakkale köyü iken, daha sonra 1687 yılında bu günkü yerine taşındı.Eleşkirt Yavuz Sultan Selim zamanında 1514 tekrar Osmanlı Devletinin hakimiyetine girdi.Osmanlı İdaresi altında bulunduğu süre içinde çoğunlukla Erzurum,bazen de Van Eyaletine bağlı Doğubayazıt Sancağının Ocağı olarak idare edildi.
İlçenin temel ekonomik etkinliği, tahıl tarımı ve hayvancılıktır. Buğday, arpa, çavdar önemli tarım ürünleridir. Bununla birlikte arıcılık ta gelişmiştir

Hamur
Hamur ilçesi, merkez ilçenin güneyinde ve il merkezinden 15 km uzaklıktadır. 2000 nüfus sayımına göre şehir nüfusu 4.265, köy nüfusu 17.530, köylerle birlikte toplam nüfusu 21.795, yüzölçümü 898 km2 ve nüfus yoğunluğu ise km2 başına 24 kişidir. İlçe nüfusunun büyük çoğunluğu kırsal alanlarda yerleşmiştir. İlçe ekonomisinde hayvancılık ön plan gelmektedir. Hamur Belediyesi 1958’de kurulmuştur. İmar Planı 1968’de yapılmıştır.
İlçenin doğusunda Taşlıçay, batısında Tutak, kuzeyinde merkez ilçe, güneyinde ise Patnos bulunmaktadır.
Hamur’a bağlu 45 köy vardır. Köyler çoğunlukla ilçenin güney bölgesinde engebeli araziler üzerinde kurulmuştur. İlçenin güneyinde Aladağlar sıra halinde uzanmakta, batısından ise Murat Nehri geçmektedir.
Selçuklulardan kalma Havaran Kalesi ve Mahmutpaşa Kümbeti ilçenin başlıca tarihi eserleridir.
Hamur, yaz mevsiminde önemli tabii güzellikler arzetmekte ve bir mesire yeri olmaktadır. İlçe merkezinde bir sağlık ocağı bulunmakta, evler ise genellikle taştan ve tek katlıdır. İl merkezine yakın olmasına rağmen ilçenin gelişmesi çok yavaş olmakta, Ağrı-Van yolu üzerinde bulunması sebebiyle ulaşımı çok kolay olmaktadır.

Patnos
Merkez ilçenin 82 km güneyinde, Ağrı-Van yolu üzerinde bulunan Patnos ilçesinin, 2000 yılı nüfus sayımına göre şehir nüfusu 64.304, köy nüfusu 56.800, köylerle birlikte toplam nüfusu 121104’tür. Alanı 1.421 km2, nüfus yoğunluğu ise km2 başına 85 kişidir.
İlçe, Murat Irmağının kollarında Bedişan Deresinin suladığı ovada kurulmuştur. İlçede ekonomik hayatın ağırlığı, tahıl tarımı ve hayvancılık üzerindedir.
Topraklarının verimli olması, çevredeki kırsal bölgelerden ilçeye göçleri kolaylaştırmıştır. Patnos’ta toplam nüfusun üçte biri ilçe merkezinde yaşamaktadır.
Ağrı-Van yolu ilçenin tam ortasından geçmekte ve ilçenin ana caddesi olmaktadır. İlçe merkezindeki tüm hareketlilik bu cadde üzerinde toplanmıştır. İlçedeki başlıca ticaret mallarını, hayvansal ürünler, tahıl, bakliyat ve çeşitli sebzeler meydana getirmektedir. İlçedeki Askeri birliklerin varlığı ticari hayata canlılık kazandırmaktadır.
İlçedeki evler yörenin geleneksel mimari özelliklerini taşımaktadır. Evler genellikle tek katlı, kerpiç ve düz damlıdır. Patnos’un 4 mahallesi vardır. Çay, Cami, Yenimahalle ve Alpaslan. İlçe belediyesi 1938’de kurulmuş ve ilk imar planı 1957’de yapılmıştır. İlçe için yeni imar planı 1981 yılında yapılmaya başlanmıştır.
İlçenin Dedeli, Doğansu, Sarısu bucakları ile 83 köyü vardır. Deniz seviyesinden 1.650 metre yükseklikte olan ilçe, doğuda Erciş, batıda Malazgirt, güneyde Adilcevaz, kuzeyde ise Hamur ve Tutak ilçeleriyle çevrilidir.

Taşlıçay
Taşlıçay ilçesi Ağrı’ya 32 km uzaklıkta, Erzurum-İran transit yolunun üzerindedir. 2000 yılı nüfus sayımına göre şehir nüfusu 4.630, köy nüfusu 15.721, köylerle birlikte toplam nüfusu 20.351’dir.Yüzölçümü 798 km2, nüfus yoğunluğu ise km2 başına 25 kişidir.
Murat Irmağının suladığı bir düzlükte kurulmuş olan ilçenin en önemli ekonomik etkinliği ve halkın geçim kaynağı tarım ile hayvancılıktır. İlçe doğudan Diyadin, batıdan Hamur ve merkez ilçe, kuzeyden Kars ile, güneyden Erciş ile çevrilidir.
Taşlıçay’ın güneyinde Aladağ silsilesi uzanır ve bu da Tendürek dağına ulaşır. Kuzeyinde Aras sıradağları uzanarak Ağrı dağı ile birleşir. İlçenin doğusu ve batısı engebelidir. Murat Irmağı ilçenin güneyinden geçer. İlçenin kuzeydoğusundan Büyük Çay geçer ve Murat Irmağı ile birleşir.
İlçe, söğüt, akçaağaç, akasya ve kavak ağaçlarıyla ağaçlandırılmıştır. Taşlıçay’da yaz aylarında halkın büyük bir kısmı yaylalara çıkar. Yaylalar bu mevsimlerde görülmeye değer özellikler arzeder.
Taşlıçay diğer ilçelerimizden farklı olarak daha iyi imkanlara sahiptir. İlçede hastane ve sağlık ocağı bulunmakta, diğer sosyal hizmetler ve imkanlar açısından da ilçe kendine yetecek durumdadır. Esenköyde bulunan mandıra sütün değerlendirilmesinde ve peynir haline getirilmesinde önemli faydalar sağlamaktadır.
Kumlubucak köyündeki sulama tesisleri sayesinde tarımda büyük ölçüde üretim artışı elde edilmektedir.

Tutak
İlçe Ağrı’ya 43 km uzaklıkta, Ağrı-Van karayolu üzerinde kurulmuştur.2000 yılı nüfus sayımına göre şehir nüfusu 5.266, köy nüfusu 26.571, köylerle birlikte toplam nüfusu 31.837 olan ilçenin alanı 1.562 km2 ve nüfus yoğunluğu ise km2 başına 20 kişidir.
İlçe merkezindeki evlerin çoğunluğu taştan yığma duvarlı ve düz toprak damlıdır. İlçenin Murat, Cami ve Pınar Mahallesi adında üç mahallesi vardır.
İlçe Murat Irmağının kıyısında kuzeye doğru eğimli düz bir alanda kurulmuştur. Tüm ilde olduğu gibi, Tutak’ta halkın geçimi tarıma ve hayvancılığa dayanmaktadır.
Tutak belediyesi 1928’de kurulmuş, imar planı ise 1959’da yapılmıştır. İlçe için 1980’den sonra yeni imar planı başlatılmıştır. Patnos’a 39 km uzaklıkta bulunan ilçenin ulaşımı yılın her mevsiminde kesintisiz sağlanmaktadır.
Tutak doğudan Hamur, batıdan Erzurum ve Muş, kuzeyden Eleşkirt, güneyden Patnos ile çevrilidir.

**orbay** · 17-02-2008, 23:01

Konu: Ağrı-04

YouTube - Agri

**orbay** · 24-02-2008, 02:15

Konu: Ağrı-04

2007 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi İlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu
-------------------Toplam------------------Şehir------------------------Köy

Ağrı--------------530 879-----------------282 361---------------------248 518
Merkez------------133 592-------------------97 839-----------------------35 753
Diyadin-------------45 937-------------------18 990-----------------------26 947
Doğubayazıt-------111 299-------------------69 414-----------------------41 885
Eleşkirt-------------40 867-------------------11 194-----------------------29 673
Hamur--------------22 770--------------------3 863-----------------------18 907
Patnos------------120 480-------------------67 121-----------------------53 359
Taşlıçay------------22 714--------------------6 768-----------------------15 946
Tutak--------------33 220--------------------7 172------------------------26 048

Ağrı-04

Ağrı-04

Yorum

Yorum

Yorum