Tweet
GENEL BİLGİLER
Yüzölçümü: 8.454 km²
Nüfus: 174.012 (2007)
İl Trafik No: 18
Yılın yarısında karlarla kaplı yüce dağları, topraklarının üçte birini kaplayan ormanları, kamp, karavan, yaya ve atlı yürüyüş, bisiklet, fotoğrafçılık ve avcılık gibi pek çok turizm çeşidine elverişli yaylaları, zengin termal kaynakları ve içmeleri, yüzyıllardır yaşatılan kültürel değerleri, sevecen insanları ve geleneksel konukseverliği ile doğayla baş başa kalmak ve şehir hayatından uzaklaşmak isteyenler için idealdir.
İLÇELER:
Çankırı ilinin ilçeleri; Atkaracalar, Bayramören, Çerkeş, Eldivan, Eskipazar, Ilgaz, Kızılırmak, Korgun, Kurşunlu, Orta, Ovacık, Şabanözü ve Yapraklı'dır.
Yapraklı: Çankırı'ya 32 km uzaklıkta bulunan Yapraklı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde panayırıyla ünlüydü. İlçe sınırları içersinde bulunan Büyükyayla 1600-1700 metre yükseklikte bir turizm ve doğa cenneti gibidir.
COÐRAFYA
İç Anadolu Bölgesinin kuzeyinde İç Anadolu ile Batı Karadeniz geçiş alanında bulunan Çankırı ilinin denizden yüksekliği 723 metredir. İlin kuzey sınırındaki dağlar aynı zamanda en yüksek kesimini teşkil eden Kuzey Anadolu dağlarının ikinci sırasındaki Ilgaz Dağlarıdır. İl sınırları içindeki akarsuların en büyüğü, aynı zamanda ülkemizin en uzun nehri olan Kızılırmak'tır.
İlin ormanları başta Ilgaz ilçesi olmak üzere Eldivan, Elaman, Eğriova, Düvenlik, Işık Dağı, Ilısılık, Yapraklı, Sarıkaya, Karakaya ve Erikli dağları ve çevresindedir. İldeki bitki örtüsünün üst florasını oluşturan iğne yapraklı ağaçlar, özellikle karaçam, sarıçam, ardıç, meşe, ladin ve köknar gibi orman ağaçlarıyla ahlat ve kızılcık ağaçlarıdır. Ayrıca akarsular boyunca söğüt ve kavak ağaçları ile zengin meyve bahçelerine rastlanmaktadır.
İlde İç Anadolu Bölgesi'nin kara iklimi egemendir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı geçmektedir. En sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en soğuk aylar Ocak ve Şubat'tır.
TARİHÇE
Çankırı'da Neolitik Devirden (M.Ö.7000-5000) bu yana kesintisiz bir yerleşimin varlığı bilinmektedir.
Çankırı sırasıyla Hitit, Frig, Kimmer, Pers, Büyük İskender, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişment, Candaroğlu ve Osmanlı dönemlerini yaşamıştır. Bizans Döneminde Germanikopolis ve Gangra, daha sonraları Kengri olarak adlandırılan İl, Cumhuriyet Döneminde Çankırı adını almıştır.
NE YENİR?
Çankırı'nın yöresel yemekleri etli hamur(mantı), tarhana çorbası, gözleme, cızlama, güveç, pıhtı, harmandaşı, fit fit aşı, cevizli hamur, çeç böreği, mıhlama, keşkek, çalma, çekme helvası, baklava olarak sayılabilir.
Çankırı'dan Yemek Tarifleri
Hoşmerim (tatlı)
Malzemeler:
2 su bardağı un
300 gr. Tereyağı
1 çay kaşığı tuz
1/2 kg. bal
Hazırlanışı: Yağ eritildikten sonra unu ilave edilir. Karıştırılarak meyane haline getirilir, tuzlu bir fincan su ilave edilerek karıştırılır, kızarınca tavaya bastırılır. Kısık ateşte bırakılır, karıştırılıp tekrar bastırılır. Gevrek bir hal alıncaya kadar bu işlem devam eder. Sonra servis tabağına alınıp üzerine bal dökülür ılık olarak servise sunulur.
Zeytinyağlı pırasa dolması
Malzemeler:
1 kg. pırasa ( kalın olanlar tercih edilir )
1 su bardağı pirinç
250 gr. kıyma
1 baş soğan
1 kaşık salça
Tereyağı, zeytinyağı
Maydanoz, karabiber, pul biber
1 limon
Hazırlanışı: Kalın pırasalar 8 cm. boyunda kesilir sıcak suda 10 dakika kadar haşlanarak kesilip katları ayrılır. Soğan ufak doğranır 1 kaşık tereyağı ile kavrulur, pirinç, kıyma, maydanoz, karabiber, tuz, pul biber ve salça ilave edilip karıştırılır. Katları ayrılan pırasaların aralarına hazırlanan malzemeden konarak sarılır. Tencereye dizilen dolmaların üzerine 1 kaşık zeytinyağı ve sulandırılmış salça dökülüp yarım limon sıkılır suyunu çekinceye kadar pişirilir. Servis tabağına alınarak üzerine limon suyu ilave edilip servise sunulur. İsteğe göre sıcak veya soğuk yenebilir.
YAPMADAN DÖNME
Kış aylarında Doruk Mevkiinde kayak yapmadan,
Ilgaz Dağı Milli Parkını görmeden,
Çankırı Müzesini gezmeden,
...Dönmeyin.
NASIL GİDİLİR?
Karayolu: İstanbul'u Doğu Anadolu ve Karadeniz'e başlayan E-80 karayolu Çankırı ilinden geçmektedir. Otobüs terminali kent merkezindedir.
Otogar Tel : (+90-376) 213 12 17
Demiryolu: Demiryolu ile Ankara ve Zonguldak illerine ulaşım imkanı bulunmaktadır. Gar kent merkezindedir.
İstasyon Tel : (+90-376) 213 13 19
Havayolu: Çankırı iline, Ankara Esenboğa havalimanı(130 km) vasıtasıyla havayolundan ulaşım imkanı bulunmaktadır.
TESCİL EDİLMİŞ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI İLE SİT ALANLARI (AÐUSTOS 2005)
Sit Alanları
Arkeolojik Sit Alanı : 26
Kentsel Sit Alanı : 1
Doğal Sit Alanı : -
Tarihi Sit Alanı : 1
Toplam : 28
Kültür (Tekyapı Ölçeğinde) ve Tabiat Varlıkları : 205
GENEL TOPLAM : 233
İLETİŞİM BİLGİLERİ
İl Kültür Müdürlüğü
Tel: (376) 213 12 76
Faks: (376) 213 12 76
İl Turizm Müdürlüğü
(+90-376) 213 40 47
Kültür Merkezleri
Tiyatro, konferans gibi etkinliklere yönelik 352 kişilik Salon
360 m²'lik Sergi Salonu
680 m²'lik Kütüphane
600 m²'lik Müze
Yazışma Adresi: Atatürk Bul. No:2 - Çankırı
Tel: (376) 213 68 11
Faks: (376) 213 12 76
Devlet Güzel Sanatlar Galerisi Müdürlüğü
100. Yıl Kültür Merkezi ÇANKIRI
Tel: (0 376) 213 03 26
Faks: (0 376) 213 12 76
Müze
Çankırı Müzesi
Adres: 100. Yıl Kültür Merkezi - Çankırı
Tel: (376) 213 02 04
Önemli Telefonlar
Valilik : (+90-376) 213 11 01
Belediye : (+90-376) 212 14 00
Hastane : (+90-376) 213 10 98 - 213 10 99
Polis : (+90-376) 213 22 22 - 213 24 18
Jandarma : (+90-376) 213 35 11
Gezilecek Yerleri
Ilgaz Dağları
İl: Çankırı, Kastamonu
İlçeler: Ilgaz, Tosya, İhsangazi
Yüzölçümü: 35000
Rakım: 2000-2587m
Koruma: kısmen
Başlıca Özellikleri: orman, dağ
Kuş Türleri: Sakallı Akbaba (2 çift), kızıl akbaba ve küçük kartal (5 çift) popülasyonlarıyla önemli kuş alanları statüsü kazanır.
Uyduğu Kriterler: B2 <F6E10F8892433CFF679A66406202CCB065B1C36E16C9B05 1>
Mağaralar
Çankırı'nın yaklaşık 20 km doğusunda yeralan Tuz Mağarası, kayatuzu yataklarının işletilmesi maksadıyla açılmış olup bugün nispeten dar girişinin devamında modern karayolu tünellerini andıran birçok galeriden meydana gelmiş ilginç ve büyük bir mağaradır.
Medreseler
Osmanlı Döneminde, ülkenin her tarafında olduğu gibi Çankırı'da da okumaya ve ilme büyük önem verilmiş ve birçok medrese kurulmuştur. Bugün Büyük Camii'nin doğusunda bulunan Çivitçioğlu Medresesi ile Buğday Pazarı Camii bahçesindeki Buğday Pazarı Medresesi XVII. yüzyıldan günümüze kadar ulaşan eserlerdendir.
Yaylalar
Büyük Yayla (Yapraklı) ve Kırkpınar Yaylası (Ilgaz) önemli yaylalarıdır.
Çankırı Müzesi:
Çankırı Müzesi'nde Neolitik, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Firig, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerinin sergilenmesi ve tanıtımı yapılmaktadır.
Müzenin teşhir salonunda arkeolojik ve etnolojik eserler birlikte sergilenmektedir. Arkeoloji bölümünde Eski Tunç, Hitit, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler bulunmaktadır. Etnografya bölümünde ise Çankırı ve çevresine ait çeşitli dokumalar, el işlemeleri, hat sanatı örnekleri, baskı kalıpları, kıyafetleri, silahlar, süs eşyaları ile günlük hayatta kullanılmış olan çeşitli eserler teşhir edilmektedir.
ÇANKIRI MÜZESİ
Çankırı Müzesi'nin ilk çekirdeği, Eski Halk Eğitim Başkanı Şükrü Dölen ve Milli Eğitim Müdürlüğü müfettişleri tarafından çevreden toplanmış 116 parçalık eserle oluşturulmuştur. Bunların muhafazası ve sergilenmesi için bir müzeye ihtiyaç duyulması üzerine, başlatılan çalışmalar sonucu 16 Mayıs 1972 yılında M. Ziya Kaleli tarafından Halk Eğitim binasının alt katının bir bölümünde mevcut koleksiyon sergilenmiş ve böylece Çankırı'nın ilk Arkeoloji ve Etnografya Müzesi faaliyete geçirilmiştir. Çalışmalarını 1976 yılına kadar bu binada yürüten Müze, Halk Eğitim binasının yıkılıp yerine 100. Yıl Kültür Merkezi yapılması nedeniyle Çankırı Lisesi'nin bir sınıfı depo haline getirilmiş ve müzenin büro faaliyetleri burada yürütülmüştür. 100. Yıl Kültür Merkezi'nin yapımı tamamlanınca müze, Kültür Merkezi'nin ikinci katına taşınarak 23 Ağustos 1981 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Anadolu'nun diğer kesimlerinde yaşamış olan medeniyetlerin izlerine bu bölgede de rastlanmaktadır. Müzede Neolitik, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Frig, Hellenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Dönemi eserleri sergilenip tanıtılmaya çalışılmaktadır.
Müzenin teşhir salonunda arkeolojik ve etnografik eserler birlikte sergilenmektedir.
Arkeoloji bölümünde Eski Tunç, Hitit, Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Sergilenen eserler arasında pişmiş toprak kaplar, kemik, cam, boncuk, bronz aletler ve süs eşyaları, gözyaşı ve koku şişeleri, tıp aletleri, ağırşaklar, kandiller, iğneler, yüzük kaşları ve çeşitli heykel parçaları bulunmaktadır.
Etnografya bölümünde ise, Çankırı ve çevresine ait çeşitli dokumalar, el işlemeleri, hat sanatı örnekleri, baskı kalıpları, kıyafetler, silahlar, süs eşyaları ile günlük hayatta kullanılmış olan çeşitli eserler teşhir edilmektedir.
Salonun doğusunda Kurtuluş Savaşı'nda İnebolu, Kastamonu, Çankırı, Ankara hattında cephane taşımış olan tarihî bir kağnı sergilenmektedir. Cam eserler sergi salonunda ise Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait çeşitli cam eserler bulunmaktadır.
Binanın dışındaki tretuvar üzerinde ise çeşitli medeniyetlere ait aslan heykelleri, mezar stelleri, mil taşları, mimari parçalar, yazıtlar ve zahire küpleri yer almaktadır.
100. Yıl Kültür Merkezi
Tel : (0376) 213 02 04
Faks : (0376) 212 25 63
Pazartesi dışında her gün 09.00-17.00 saatlerinde ziyarete açıktır.
Camii ve Türbeler
Büyük Camii:
(Ulu-Sultan Süleyman Camisi) Mimar Sinan Dönemi eserlerinden olan cami, Büyük Osmanlı Hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle Sadık Kalfa tarafından inşa edilmiştir.
Taş Mescit:
(Cemaleddin Ferruh Darülhadisi) Çankırı'da Selçuklu Dönemi'nden kalma en önemli yapıdır. İki ayrı yapıdan oluşan eserin şifahane kısmı, Anadolu Selçuklu Hükümdarı ***hüsrevoğlu I. Alaadin ***kubat zamanında Çankırı Atabeyi Cemaleddin Ferruh tarafından Miladi 1235 yılında yaptırılmıştır. Şifahaneye 1242 yılında bir de darulhadis kısmı ilave edilmiştir.
Yapının plastik sanatlar bakımından önemi ise, üzerinde yer alan iki adet figürlü parçadan meydana gelmektedir. Bunlardan biri sürekli yayınlara konu olmuş ve üzerinde durulmuştur. 100x25 cm ebatlarındaki bu kabartmanın özelliği, gövdeleri birbirine dolanan iki ejder (yılan) motifidir. Ejderlerin başları birbirine karşılıklı gelecek şekilde biçimlendirilmiştir. Günümüzde "Tıp Sembolü" olarak kullanılan kabartmanın orjinali kaybolmuş olup aslına uygun olarak yaptırılan yenisi yerine konulmuştur.
Halk arasında su içen yılan olarak da isimlendirilen ikinci parça diğerinin aksine alçak kabartma şeklinde olmayıp başlı başına bir heykel görünümündedir. Darulhadis'te kullanılan gözenekli taştan yapılmış olan parça kupa şeklinde olup gövdesine bir yılan sarılmakta ve üst kısmında uzantı yaparak sonuçlanmaktadır. Bu motif ise günümüzde "Eczacılık Sembolü" olarak kullanılmakta ve halen Çankırı Müzesi'nde sergilenmektedir.
Milli Park ve Koruma Alanları
Çankırı - Dokuzkardeşler Çamı
Yeri: Çankırı
Özelliği: 200 yaşında, 25 m.boyunda 2.8 m. çapın karaçam.
Tesis Tarihi: 29.09.1994
Çankırı - Eskipazar Türbe Camii Çamı
Yeri: Çankırı, Eskipazar Türbe Camii bahçesinde
Özelliği: 300 yaşında 7.5 m. boyunda, 1.40 m. çapında çam ağacı
Tesis Tarihi: 27.09.1994
Kastamonu - Ilgaz Dağı Milli Parkı
Yeri: Batı Karadeniz Bölgesinde, Çankırı ve Kastamonu il sınırları içerisinde yer almaktadır.
Ulaşım: Milli Park alanına Çankırı-Kastamonu Devlet Karayolu ile ulaşım sağlanmakta olup saha Kastamonu'ya 45 km.,Ankara'ya 200 km. uzaklıktadır.
Özelliği: Orta Anadolu'dan Kuzey Anadolu'ya geçiş kuşağında yükselen Ilgaz Dağlık yöresinin arazi yapısı genellikle serpantinler,şistler ve volkanik kayaçlardan meydana gelir. Sahada yer yapısı kadar dağ oluşum hareketleri yönünden de ilgi çekici örnekler bulunmaktadır. Ülkemizin en uzun ve en hareketli kırık hattı olan kuzey Anadolu fayı,Ilgaz Dağının güney eteklerinden geçer. Ayrıca saha değişik karakterde vadiler sırtlar ve doruklardan meydana gelir, üstün peyzaj güzellikleri sunan jeomorfolojik yapıya sahiptir.
Ilgaz Dağının eteklerinden doruklarına doğru gelişen karaçam, sarıçam, göknar hakim ağaç türlerinden meydana gelen bitki örtüsü, zengin ormanaltı topluluğu ile desteklenmektedir. Bol ve bütün yıl akışlı akarsuları ile zengin bitki örtüsünün oluşturduğu şartlar karaca, geyik, yaban domuzu, kurt, ayı, tilki gibi yaban hayatı türlerine uygun yaşama ortamı sunmaktadır.
Milli Parkın diğer önemli bir kaynağı da kış sporları imkanıdır. Ilgaz Dağının bu doğal ve rekreasyonel kaynakları ana özelliğini oluşturur.
Görülebilecek Yerler: Ilgaz Dağının yer yapısı ve dağ oluşumu hareketlerinin ilginç ve ilgi çekici örnekleri ziyaretçileri çeker özelliktedir. Ayrıca Milli Park sahası içerisindeki değişik bitki zenginliği ve peyzaj değerlerini sunan vadiler ve sırtlar mutlak görülmesi gerekli yerlerdir. Milli Parkın kayak sporu yapma imkanı sunan Ankara Konağı da önemli bir değer noktasıdır.
Mevcut Hizmetler ve Konaklama: Ankara il merkezine en yakın kayak sporu merkezi bu Milli Park içerisindedir. Ayrıca sahada ziyaretçilerin doğal yürüyüş,çadırla ve karavanla kamp yapma olanağı ile günübirlik aktiviteleri için uygun olanaklar mevcuttur.
Milli Park sınırları içindeki Baldıran vadisinde alabalık üretme istasyonu ve avlanma göletleri hizmete açıktır. 15 Haziran-15 Eylül tarihleri arasında ziyaretçiler bu sahada sportif olta balıkçılığı yapabilecekleri gibi isteklerine göre üretim istasyonundan balık alma imkanına sahiptirler.
Milli Parka gelen ziyaretçilerin yeme-içme ve konaklama ihtiyaçlarını karşılamak üzere park içinde bir otel ,idari müze ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne ait eğitim tesisleri bulunmakta, ayrıca Milli Parkta kış sporları için Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü'nün Tele-Sandalye Tesisi bulunmaktadır.
Sportif Etkinlikler
Avcılık:
İl genelindeki ormanlık alanlarda çok miktarda yaban domuzu bulunmakta ve yılın her mevsimi avlanabilmektedir. Kurt, tilki, tavşan, keklik, bıldırcın gibi av hayvanları da sezonluk olarak avlanabilmektedir.
Ilgaz Kayak Merkezi:
Ilgaz Dağı Milli Parkı sınırları içerisinde kayak merkezi bulunmaktadır.
Karadeniz Bölgesi, Kastamonu ve Çankırı illeri sınırında zirvesi 2850 m. olan Ilgaz Sıradağları üzerinde, Ilgaz Milli Parkı içerisinde yer alır. Kış turizminin yanı sıra, sahip olduğu doğal güzellikleri ile dört mevsim turizme elverişlidir.
Ulaşım: Kastamonu'ya 40, Çankırı'ya 73, Ankara'ya 203 km, İstanbul'a 475 km.dir. Kayak Merkezine, İstanbul-Kastamonu' ya karayolu ile Ankara-Kastamonu karayolunun kesiştiği noktada yer alan Ilgaz yerleşme bölgesinin yaklaşık 25 km. kuzeyinden ayrılan mevcut yolla ulaşılabilir. Merkeze en yakın havaalanı 203 km. uzaklıktaki Ankara Esenboğa havaalanıdır. Şehir merkezinden kayak tesislerine tur otobüsleri ve özel araçlarla ulaşmak mümkündür.
Coğrafya: Karasal İklime sahip bölgede hakim rüzgar yönü kuzey-kuzeybatı yönlerindedir. Kayak mevsimi Aralık ayında başlayıp Nisan ayına kadar sürer. Kar kalınlığı 50-200 cm. dir. Kayak pistleri 1800-2000 m yükseklikleri arasındadır.
Konaklama ve Diğer Hizmetler:Kayak Merkezinde 5 adet devlet konukevi, 2 adet otel bulunmaktadır. Tesise 3 km. uzaklıkta bir otel daha bulunmaktadır. Tesislerde sağlık hizmetleri, kayak dersi ve kayak malzemeleri hizmetleri bulunmaktadır. Ayrıca 2001 yılı başında Bostan mevkiinde 5 yıldızlı, 320 yatak kapasiteli bir otel ve 88 apart daireden oluşan bir kompleks hizmete girmiştir.
Mekanik Tesisler ve Pistler:Kayak merkezinde bir adet çift iskemleli telesiyej tesisi ile 1 adet teleski tesisi bulunmaktadır. 700 m. uzunluğundaki telesiyej tesisi 700 kişi/saat kapasitede, 950 m. uzunluğundaki teleski 1000 kişi/saat kapasitededir. Tesise 3 km uzaklığındaki özel otele ait 300 uzunluğunda babylift tesisi bulunmaktadır.
Ören Yerleri
Cendere (Salman) Höyük:
Ilgaz ilçesinin güneydoğusunda, Çankırı-Kastamonu karayolunun kenarında bulunan Cendere Köyü'ndedir. Bölgedeki anıtsal yapılar, Devrez Çayının güneyinde kayalık, yüksekçe bir tepenin doğuya bakan yamaçlarındadır. Burada çok sayıda insan eliyle oyulmuş mağaralar, kaya mezarları, kaya kilisesi olabileceği tahmin edilen tapınak ve amacı tam olarak bilinmeyen oyuklar bulunmaktadır. Burasının, dini törenlerin yapıldığı ve muhtemelen Höyükle bağlantılı, kutsal kabul edilen alanlardan olduğu tahmin edilmektedir. Kaya tapınakları, ulaşım yollarının geçtiği sarp ve dar geçitlere, kervanların, talancı eşkıyadan korunması amacıyla ibadet ve dua etmek için yapılmıştır.
Sakaeli Kaya Mezarları:
Genel olarak Roma ve Bizans Dönemlerine ait olduğu tahmin edilen bu mezarlar, Çankırı'ya 69 km mesafedeki Orta ilçesinin 8 km kuzeydoğusunda yer alan Sakaeli Köyü'ndedir.
Çankırı Kalesi:
Şehrin kuzeyinde küçük bir tepe üzerine kurulmuştur. Romalılar, Bizanslılar, Danişmentliler, Selçuklular ve Osmanlılar dönemlerinde sağlamlığıyla ünlü yapıdan günümüze, birkaç sur kalıntısından başka bir şey kalmamıştır.
Yüzölçümü: 8.454 km²
Nüfus: 174.012 (2007)
İl Trafik No: 18
Yılın yarısında karlarla kaplı yüce dağları, topraklarının üçte birini kaplayan ormanları, kamp, karavan, yaya ve atlı yürüyüş, bisiklet, fotoğrafçılık ve avcılık gibi pek çok turizm çeşidine elverişli yaylaları, zengin termal kaynakları ve içmeleri, yüzyıllardır yaşatılan kültürel değerleri, sevecen insanları ve geleneksel konukseverliği ile doğayla baş başa kalmak ve şehir hayatından uzaklaşmak isteyenler için idealdir.
İLÇELER:
Çankırı ilinin ilçeleri; Atkaracalar, Bayramören, Çerkeş, Eldivan, Eskipazar, Ilgaz, Kızılırmak, Korgun, Kurşunlu, Orta, Ovacık, Şabanözü ve Yapraklı'dır.
Yapraklı: Çankırı'ya 32 km uzaklıkta bulunan Yapraklı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde panayırıyla ünlüydü. İlçe sınırları içersinde bulunan Büyükyayla 1600-1700 metre yükseklikte bir turizm ve doğa cenneti gibidir.
COÐRAFYA
İç Anadolu Bölgesinin kuzeyinde İç Anadolu ile Batı Karadeniz geçiş alanında bulunan Çankırı ilinin denizden yüksekliği 723 metredir. İlin kuzey sınırındaki dağlar aynı zamanda en yüksek kesimini teşkil eden Kuzey Anadolu dağlarının ikinci sırasındaki Ilgaz Dağlarıdır. İl sınırları içindeki akarsuların en büyüğü, aynı zamanda ülkemizin en uzun nehri olan Kızılırmak'tır.
İlin ormanları başta Ilgaz ilçesi olmak üzere Eldivan, Elaman, Eğriova, Düvenlik, Işık Dağı, Ilısılık, Yapraklı, Sarıkaya, Karakaya ve Erikli dağları ve çevresindedir. İldeki bitki örtüsünün üst florasını oluşturan iğne yapraklı ağaçlar, özellikle karaçam, sarıçam, ardıç, meşe, ladin ve köknar gibi orman ağaçlarıyla ahlat ve kızılcık ağaçlarıdır. Ayrıca akarsular boyunca söğüt ve kavak ağaçları ile zengin meyve bahçelerine rastlanmaktadır.
İlde İç Anadolu Bölgesi'nin kara iklimi egemendir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı geçmektedir. En sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en soğuk aylar Ocak ve Şubat'tır.
TARİHÇE
Çankırı'da Neolitik Devirden (M.Ö.7000-5000) bu yana kesintisiz bir yerleşimin varlığı bilinmektedir.
Çankırı sırasıyla Hitit, Frig, Kimmer, Pers, Büyük İskender, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişment, Candaroğlu ve Osmanlı dönemlerini yaşamıştır. Bizans Döneminde Germanikopolis ve Gangra, daha sonraları Kengri olarak adlandırılan İl, Cumhuriyet Döneminde Çankırı adını almıştır.
NE YENİR?
Çankırı'nın yöresel yemekleri etli hamur(mantı), tarhana çorbası, gözleme, cızlama, güveç, pıhtı, harmandaşı, fit fit aşı, cevizli hamur, çeç böreği, mıhlama, keşkek, çalma, çekme helvası, baklava olarak sayılabilir.
Çankırı'dan Yemek Tarifleri
Hoşmerim (tatlı)
Malzemeler:
2 su bardağı un
300 gr. Tereyağı
1 çay kaşığı tuz
1/2 kg. bal
Hazırlanışı: Yağ eritildikten sonra unu ilave edilir. Karıştırılarak meyane haline getirilir, tuzlu bir fincan su ilave edilerek karıştırılır, kızarınca tavaya bastırılır. Kısık ateşte bırakılır, karıştırılıp tekrar bastırılır. Gevrek bir hal alıncaya kadar bu işlem devam eder. Sonra servis tabağına alınıp üzerine bal dökülür ılık olarak servise sunulur.
Zeytinyağlı pırasa dolması
Malzemeler:
1 kg. pırasa ( kalın olanlar tercih edilir )
1 su bardağı pirinç
250 gr. kıyma
1 baş soğan
1 kaşık salça
Tereyağı, zeytinyağı
Maydanoz, karabiber, pul biber
1 limon
Hazırlanışı: Kalın pırasalar 8 cm. boyunda kesilir sıcak suda 10 dakika kadar haşlanarak kesilip katları ayrılır. Soğan ufak doğranır 1 kaşık tereyağı ile kavrulur, pirinç, kıyma, maydanoz, karabiber, tuz, pul biber ve salça ilave edilip karıştırılır. Katları ayrılan pırasaların aralarına hazırlanan malzemeden konarak sarılır. Tencereye dizilen dolmaların üzerine 1 kaşık zeytinyağı ve sulandırılmış salça dökülüp yarım limon sıkılır suyunu çekinceye kadar pişirilir. Servis tabağına alınarak üzerine limon suyu ilave edilip servise sunulur. İsteğe göre sıcak veya soğuk yenebilir.
YAPMADAN DÖNME
Kış aylarında Doruk Mevkiinde kayak yapmadan,
Ilgaz Dağı Milli Parkını görmeden,
Çankırı Müzesini gezmeden,
...Dönmeyin.
NASIL GİDİLİR?
Karayolu: İstanbul'u Doğu Anadolu ve Karadeniz'e başlayan E-80 karayolu Çankırı ilinden geçmektedir. Otobüs terminali kent merkezindedir.
Otogar Tel : (+90-376) 213 12 17
Demiryolu: Demiryolu ile Ankara ve Zonguldak illerine ulaşım imkanı bulunmaktadır. Gar kent merkezindedir.
İstasyon Tel : (+90-376) 213 13 19
Havayolu: Çankırı iline, Ankara Esenboğa havalimanı(130 km) vasıtasıyla havayolundan ulaşım imkanı bulunmaktadır.
TESCİL EDİLMİŞ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI İLE SİT ALANLARI (AÐUSTOS 2005)
Sit Alanları
Arkeolojik Sit Alanı : 26
Kentsel Sit Alanı : 1
Doğal Sit Alanı : -
Tarihi Sit Alanı : 1
Toplam : 28
Kültür (Tekyapı Ölçeğinde) ve Tabiat Varlıkları : 205
GENEL TOPLAM : 233
İLETİŞİM BİLGİLERİ
İl Kültür Müdürlüğü
Tel: (376) 213 12 76
Faks: (376) 213 12 76
İl Turizm Müdürlüğü
(+90-376) 213 40 47
Kültür Merkezleri
Tiyatro, konferans gibi etkinliklere yönelik 352 kişilik Salon
360 m²'lik Sergi Salonu
680 m²'lik Kütüphane
600 m²'lik Müze
Yazışma Adresi: Atatürk Bul. No:2 - Çankırı
Tel: (376) 213 68 11
Faks: (376) 213 12 76
Devlet Güzel Sanatlar Galerisi Müdürlüğü
100. Yıl Kültür Merkezi ÇANKIRI
Tel: (0 376) 213 03 26
Faks: (0 376) 213 12 76
Müze
Çankırı Müzesi
Adres: 100. Yıl Kültür Merkezi - Çankırı
Tel: (376) 213 02 04
Önemli Telefonlar
Valilik : (+90-376) 213 11 01
Belediye : (+90-376) 212 14 00
Hastane : (+90-376) 213 10 98 - 213 10 99
Polis : (+90-376) 213 22 22 - 213 24 18
Jandarma : (+90-376) 213 35 11
Gezilecek Yerleri
Ilgaz Dağları
İl: Çankırı, Kastamonu
İlçeler: Ilgaz, Tosya, İhsangazi
Yüzölçümü: 35000
Rakım: 2000-2587m
Koruma: kısmen
Başlıca Özellikleri: orman, dağ
Kuş Türleri: Sakallı Akbaba (2 çift), kızıl akbaba ve küçük kartal (5 çift) popülasyonlarıyla önemli kuş alanları statüsü kazanır.
Uyduğu Kriterler: B2 <F6E10F8892433CFF679A66406202CCB065B1C36E16C9B05 1>
Mağaralar
Çankırı'nın yaklaşık 20 km doğusunda yeralan Tuz Mağarası, kayatuzu yataklarının işletilmesi maksadıyla açılmış olup bugün nispeten dar girişinin devamında modern karayolu tünellerini andıran birçok galeriden meydana gelmiş ilginç ve büyük bir mağaradır.
Medreseler
Osmanlı Döneminde, ülkenin her tarafında olduğu gibi Çankırı'da da okumaya ve ilme büyük önem verilmiş ve birçok medrese kurulmuştur. Bugün Büyük Camii'nin doğusunda bulunan Çivitçioğlu Medresesi ile Buğday Pazarı Camii bahçesindeki Buğday Pazarı Medresesi XVII. yüzyıldan günümüze kadar ulaşan eserlerdendir.
Yaylalar
Büyük Yayla (Yapraklı) ve Kırkpınar Yaylası (Ilgaz) önemli yaylalarıdır.
Çankırı Müzesi:
Çankırı Müzesi'nde Neolitik, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Firig, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerinin sergilenmesi ve tanıtımı yapılmaktadır.
Müzenin teşhir salonunda arkeolojik ve etnolojik eserler birlikte sergilenmektedir. Arkeoloji bölümünde Eski Tunç, Hitit, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler bulunmaktadır. Etnografya bölümünde ise Çankırı ve çevresine ait çeşitli dokumalar, el işlemeleri, hat sanatı örnekleri, baskı kalıpları, kıyafetleri, silahlar, süs eşyaları ile günlük hayatta kullanılmış olan çeşitli eserler teşhir edilmektedir.
ÇANKIRI MÜZESİ
Çankırı Müzesi'nin ilk çekirdeği, Eski Halk Eğitim Başkanı Şükrü Dölen ve Milli Eğitim Müdürlüğü müfettişleri tarafından çevreden toplanmış 116 parçalık eserle oluşturulmuştur. Bunların muhafazası ve sergilenmesi için bir müzeye ihtiyaç duyulması üzerine, başlatılan çalışmalar sonucu 16 Mayıs 1972 yılında M. Ziya Kaleli tarafından Halk Eğitim binasının alt katının bir bölümünde mevcut koleksiyon sergilenmiş ve böylece Çankırı'nın ilk Arkeoloji ve Etnografya Müzesi faaliyete geçirilmiştir. Çalışmalarını 1976 yılına kadar bu binada yürüten Müze, Halk Eğitim binasının yıkılıp yerine 100. Yıl Kültür Merkezi yapılması nedeniyle Çankırı Lisesi'nin bir sınıfı depo haline getirilmiş ve müzenin büro faaliyetleri burada yürütülmüştür. 100. Yıl Kültür Merkezi'nin yapımı tamamlanınca müze, Kültür Merkezi'nin ikinci katına taşınarak 23 Ağustos 1981 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Anadolu'nun diğer kesimlerinde yaşamış olan medeniyetlerin izlerine bu bölgede de rastlanmaktadır. Müzede Neolitik, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Frig, Hellenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Dönemi eserleri sergilenip tanıtılmaya çalışılmaktadır.
Müzenin teşhir salonunda arkeolojik ve etnografik eserler birlikte sergilenmektedir.
Arkeoloji bölümünde Eski Tunç, Hitit, Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Sergilenen eserler arasında pişmiş toprak kaplar, kemik, cam, boncuk, bronz aletler ve süs eşyaları, gözyaşı ve koku şişeleri, tıp aletleri, ağırşaklar, kandiller, iğneler, yüzük kaşları ve çeşitli heykel parçaları bulunmaktadır.
Etnografya bölümünde ise, Çankırı ve çevresine ait çeşitli dokumalar, el işlemeleri, hat sanatı örnekleri, baskı kalıpları, kıyafetler, silahlar, süs eşyaları ile günlük hayatta kullanılmış olan çeşitli eserler teşhir edilmektedir.
Salonun doğusunda Kurtuluş Savaşı'nda İnebolu, Kastamonu, Çankırı, Ankara hattında cephane taşımış olan tarihî bir kağnı sergilenmektedir. Cam eserler sergi salonunda ise Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait çeşitli cam eserler bulunmaktadır.
Binanın dışındaki tretuvar üzerinde ise çeşitli medeniyetlere ait aslan heykelleri, mezar stelleri, mil taşları, mimari parçalar, yazıtlar ve zahire küpleri yer almaktadır.
100. Yıl Kültür Merkezi
Tel : (0376) 213 02 04
Faks : (0376) 212 25 63
Pazartesi dışında her gün 09.00-17.00 saatlerinde ziyarete açıktır.
Camii ve Türbeler
Büyük Camii:
(Ulu-Sultan Süleyman Camisi) Mimar Sinan Dönemi eserlerinden olan cami, Büyük Osmanlı Hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle Sadık Kalfa tarafından inşa edilmiştir.
Taş Mescit:
(Cemaleddin Ferruh Darülhadisi) Çankırı'da Selçuklu Dönemi'nden kalma en önemli yapıdır. İki ayrı yapıdan oluşan eserin şifahane kısmı, Anadolu Selçuklu Hükümdarı ***hüsrevoğlu I. Alaadin ***kubat zamanında Çankırı Atabeyi Cemaleddin Ferruh tarafından Miladi 1235 yılında yaptırılmıştır. Şifahaneye 1242 yılında bir de darulhadis kısmı ilave edilmiştir.
Yapının plastik sanatlar bakımından önemi ise, üzerinde yer alan iki adet figürlü parçadan meydana gelmektedir. Bunlardan biri sürekli yayınlara konu olmuş ve üzerinde durulmuştur. 100x25 cm ebatlarındaki bu kabartmanın özelliği, gövdeleri birbirine dolanan iki ejder (yılan) motifidir. Ejderlerin başları birbirine karşılıklı gelecek şekilde biçimlendirilmiştir. Günümüzde "Tıp Sembolü" olarak kullanılan kabartmanın orjinali kaybolmuş olup aslına uygun olarak yaptırılan yenisi yerine konulmuştur.
Halk arasında su içen yılan olarak da isimlendirilen ikinci parça diğerinin aksine alçak kabartma şeklinde olmayıp başlı başına bir heykel görünümündedir. Darulhadis'te kullanılan gözenekli taştan yapılmış olan parça kupa şeklinde olup gövdesine bir yılan sarılmakta ve üst kısmında uzantı yaparak sonuçlanmaktadır. Bu motif ise günümüzde "Eczacılık Sembolü" olarak kullanılmakta ve halen Çankırı Müzesi'nde sergilenmektedir.
Milli Park ve Koruma Alanları
Çankırı - Dokuzkardeşler Çamı
Yeri: Çankırı
Özelliği: 200 yaşında, 25 m.boyunda 2.8 m. çapın karaçam.
Tesis Tarihi: 29.09.1994
Çankırı - Eskipazar Türbe Camii Çamı
Yeri: Çankırı, Eskipazar Türbe Camii bahçesinde
Özelliği: 300 yaşında 7.5 m. boyunda, 1.40 m. çapında çam ağacı
Tesis Tarihi: 27.09.1994
Kastamonu - Ilgaz Dağı Milli Parkı
Yeri: Batı Karadeniz Bölgesinde, Çankırı ve Kastamonu il sınırları içerisinde yer almaktadır.
Ulaşım: Milli Park alanına Çankırı-Kastamonu Devlet Karayolu ile ulaşım sağlanmakta olup saha Kastamonu'ya 45 km.,Ankara'ya 200 km. uzaklıktadır.
Özelliği: Orta Anadolu'dan Kuzey Anadolu'ya geçiş kuşağında yükselen Ilgaz Dağlık yöresinin arazi yapısı genellikle serpantinler,şistler ve volkanik kayaçlardan meydana gelir. Sahada yer yapısı kadar dağ oluşum hareketleri yönünden de ilgi çekici örnekler bulunmaktadır. Ülkemizin en uzun ve en hareketli kırık hattı olan kuzey Anadolu fayı,Ilgaz Dağının güney eteklerinden geçer. Ayrıca saha değişik karakterde vadiler sırtlar ve doruklardan meydana gelir, üstün peyzaj güzellikleri sunan jeomorfolojik yapıya sahiptir.
Ilgaz Dağının eteklerinden doruklarına doğru gelişen karaçam, sarıçam, göknar hakim ağaç türlerinden meydana gelen bitki örtüsü, zengin ormanaltı topluluğu ile desteklenmektedir. Bol ve bütün yıl akışlı akarsuları ile zengin bitki örtüsünün oluşturduğu şartlar karaca, geyik, yaban domuzu, kurt, ayı, tilki gibi yaban hayatı türlerine uygun yaşama ortamı sunmaktadır.
Milli Parkın diğer önemli bir kaynağı da kış sporları imkanıdır. Ilgaz Dağının bu doğal ve rekreasyonel kaynakları ana özelliğini oluşturur.
Görülebilecek Yerler: Ilgaz Dağının yer yapısı ve dağ oluşumu hareketlerinin ilginç ve ilgi çekici örnekleri ziyaretçileri çeker özelliktedir. Ayrıca Milli Park sahası içerisindeki değişik bitki zenginliği ve peyzaj değerlerini sunan vadiler ve sırtlar mutlak görülmesi gerekli yerlerdir. Milli Parkın kayak sporu yapma imkanı sunan Ankara Konağı da önemli bir değer noktasıdır.
Mevcut Hizmetler ve Konaklama: Ankara il merkezine en yakın kayak sporu merkezi bu Milli Park içerisindedir. Ayrıca sahada ziyaretçilerin doğal yürüyüş,çadırla ve karavanla kamp yapma olanağı ile günübirlik aktiviteleri için uygun olanaklar mevcuttur.
Milli Park sınırları içindeki Baldıran vadisinde alabalık üretme istasyonu ve avlanma göletleri hizmete açıktır. 15 Haziran-15 Eylül tarihleri arasında ziyaretçiler bu sahada sportif olta balıkçılığı yapabilecekleri gibi isteklerine göre üretim istasyonundan balık alma imkanına sahiptirler.
Milli Parka gelen ziyaretçilerin yeme-içme ve konaklama ihtiyaçlarını karşılamak üzere park içinde bir otel ,idari müze ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne ait eğitim tesisleri bulunmakta, ayrıca Milli Parkta kış sporları için Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü'nün Tele-Sandalye Tesisi bulunmaktadır.
Sportif Etkinlikler
Avcılık:
İl genelindeki ormanlık alanlarda çok miktarda yaban domuzu bulunmakta ve yılın her mevsimi avlanabilmektedir. Kurt, tilki, tavşan, keklik, bıldırcın gibi av hayvanları da sezonluk olarak avlanabilmektedir.
Ilgaz Kayak Merkezi:
Ilgaz Dağı Milli Parkı sınırları içerisinde kayak merkezi bulunmaktadır.
Karadeniz Bölgesi, Kastamonu ve Çankırı illeri sınırında zirvesi 2850 m. olan Ilgaz Sıradağları üzerinde, Ilgaz Milli Parkı içerisinde yer alır. Kış turizminin yanı sıra, sahip olduğu doğal güzellikleri ile dört mevsim turizme elverişlidir.
Ulaşım: Kastamonu'ya 40, Çankırı'ya 73, Ankara'ya 203 km, İstanbul'a 475 km.dir. Kayak Merkezine, İstanbul-Kastamonu' ya karayolu ile Ankara-Kastamonu karayolunun kesiştiği noktada yer alan Ilgaz yerleşme bölgesinin yaklaşık 25 km. kuzeyinden ayrılan mevcut yolla ulaşılabilir. Merkeze en yakın havaalanı 203 km. uzaklıktaki Ankara Esenboğa havaalanıdır. Şehir merkezinden kayak tesislerine tur otobüsleri ve özel araçlarla ulaşmak mümkündür.
Coğrafya: Karasal İklime sahip bölgede hakim rüzgar yönü kuzey-kuzeybatı yönlerindedir. Kayak mevsimi Aralık ayında başlayıp Nisan ayına kadar sürer. Kar kalınlığı 50-200 cm. dir. Kayak pistleri 1800-2000 m yükseklikleri arasındadır.
Konaklama ve Diğer Hizmetler:Kayak Merkezinde 5 adet devlet konukevi, 2 adet otel bulunmaktadır. Tesise 3 km. uzaklıkta bir otel daha bulunmaktadır. Tesislerde sağlık hizmetleri, kayak dersi ve kayak malzemeleri hizmetleri bulunmaktadır. Ayrıca 2001 yılı başında Bostan mevkiinde 5 yıldızlı, 320 yatak kapasiteli bir otel ve 88 apart daireden oluşan bir kompleks hizmete girmiştir.
Mekanik Tesisler ve Pistler:Kayak merkezinde bir adet çift iskemleli telesiyej tesisi ile 1 adet teleski tesisi bulunmaktadır. 700 m. uzunluğundaki telesiyej tesisi 700 kişi/saat kapasitede, 950 m. uzunluğundaki teleski 1000 kişi/saat kapasitededir. Tesise 3 km uzaklığındaki özel otele ait 300 uzunluğunda babylift tesisi bulunmaktadır.
Ören Yerleri
Cendere (Salman) Höyük:
Ilgaz ilçesinin güneydoğusunda, Çankırı-Kastamonu karayolunun kenarında bulunan Cendere Köyü'ndedir. Bölgedeki anıtsal yapılar, Devrez Çayının güneyinde kayalık, yüksekçe bir tepenin doğuya bakan yamaçlarındadır. Burada çok sayıda insan eliyle oyulmuş mağaralar, kaya mezarları, kaya kilisesi olabileceği tahmin edilen tapınak ve amacı tam olarak bilinmeyen oyuklar bulunmaktadır. Burasının, dini törenlerin yapıldığı ve muhtemelen Höyükle bağlantılı, kutsal kabul edilen alanlardan olduğu tahmin edilmektedir. Kaya tapınakları, ulaşım yollarının geçtiği sarp ve dar geçitlere, kervanların, talancı eşkıyadan korunması amacıyla ibadet ve dua etmek için yapılmıştır.
Sakaeli Kaya Mezarları:
Genel olarak Roma ve Bizans Dönemlerine ait olduğu tahmin edilen bu mezarlar, Çankırı'ya 69 km mesafedeki Orta ilçesinin 8 km kuzeydoğusunda yer alan Sakaeli Köyü'ndedir.
Çankırı Kalesi:
Şehrin kuzeyinde küçük bir tepe üzerine kurulmuştur. Romalılar, Bizanslılar, Danişmentliler, Selçuklular ve Osmanlılar dönemlerinde sağlamlığıyla ünlü yapıdan günümüze, birkaç sur kalıntısından başka bir şey kalmamıştır.
Yorum