Tweet
Adil Kullanım Kotası nedir ne anlama gelir nasıl başa çıkılır?
Son zamanlarda tüm internet kullanıcılarını yakından ilgilendiren Adil Kullanım Kotası'nı sizler için derledik. Bugüne kadar pek çok defalar uyarılmamıza[1] ve karşı toplumun genelince çıkılmasına rağmen BTK, Türk Telekom‘un o dönemdeki talebine ‘evet’ diyerek İnternet üzerindeki düzenleyici özelliğini bu ülkenin vatandaşlarının aleyhine hamleler için kullanmaya devam etti ve kotasız İnternet’i neredeyse tarihe gömdü. Bugün eğer bakanlar, meclis başkanı, vekiller, yeni anayasa için konuşurken İnternet’i de dahil edeceklerinden bahsediyor hale geldiyse İnternet’i elektrik gibi, su gibi görmekte beis yok. Yani insan hayatının bir parçası, bundan 10 yıl öncesinin aksine artık bir lüks değil, bir gereksinimdir İnternet. Pekiyi Türkiye’nin İnternet’inin sorunları neler? Elbette pek çok sorunu var ve fakat ben bugün sadece bu hafta ilk kez uygulanan Adil Kullanım Noktası ya da doğru ifade etmek gerekirse limitsiz adı bile verilse İnternet’in kotalı olması gerçeğinden bahsedeceğim. Öncelikle bir konuyu açıklığa kavuşturalım. Bu Adil Kullanım Noktası kavramı hiç aklıma yatmıyor, iletişim olarak aldatıcı olduğunu düşünüyorum. Bu aslen bir kota uygulamasıdır. Dolayısıyla ben AKN yerine Adil Kullanım Kotası, kısaca AKK diyeceğim (A-KA-KA diye okuyacağım, kulağa bir terör örgütü gibi geliyorsa kusura bakmayın). AKK nedir? AKK, İnternet’i kullanan kullanıcı ile İnternet Servis Sağlayıcı (İSS) arasında bir adalet mekanizması oluşturmak amacıyla belirlenmiş kotadır. Bu kotanın uygulamaya alınmasının temel sebebi, kullanıcıların bireysel olarak aldıkları İnternet bağlantılarını bireysel kullanım dışına çıkacak şekilde kullanmalarını, kiralamalarını, kendilerine sınırsız sunulan imkanı, vakti zamanında Türk Telekom Eski Genel Müdürü Mehmet Ekinalan‘ın yaptığı açıklamada da yer aldığı gibi “suistimal etmesini” engellemektir.[2] İnternet’e bağlanan kullanıcıların hepsinin doğal olarak farklı farklı amaçları var. İki ucu olan bir ölçek düşünürseniz ölçeğin bir ucunda eposta ve sosyal ağlardaki mesajlarını takip edip haberleri okumak, fotoğraf ve yazı paylaşımı yapmak gibi görece az trafik tüketen kullanıcılar var. Ölçeğin diğer ucunda ise sürekli oyun, film, dizi gibi yüksek miktarda veri iletimi gerektiren, tabiri caiz ise İnternet’i emen kullanıcılar var. Bunların toplam kullanıcıların içinde çok küçük bir azınlık olduğunu da söylemek doğru olacaktır. İşte AKK, toplumun genelinin (ortalama İnternet kullanıcısı) hızlı İnternet erişimi almasını garanti altına alabilmek amacıyla suistimale engel olmayı hedefler ve İnternet’i ortalamanın çok üzerinde kullanan azınlığın veri trafiğini kontrol altına alabilmek üzere belirlenir. AKK nedeniyle ortalama kullanıcılar asla mutsuz ve rahatsız olmazlarken ölçeğin öbür ucundaki yoğun tüketim yapan kullanıcılar da üst paketlere çıkarak alacakları hizmete diğer kullanıcılardan daha fazla ücret öderler. AKK uygulanmasa olmaz mı? Olmaz maalesef. Bunun en temel sebebi ise Türkiye’nin İnternet altyapısı konusunda yurtdışına bağımlı olması. Bu bağımlılık 2 sebepten kaynaklanıyor: İnternet trafiğinin büyük bir çoğunluğu yurtdışında barındırılarn sunucularda yer alıyor. Bu sunuculara erişmek isteyen İSS, ülkemizde halen tekel olan Türk Telekom altyapısından her yurtdışına eriştiğinde Türk Telekom yurtdışı İnternet bağlantısı için global altyapı sağlayıcılarına para ödemek zorunda kalıyor. İşte bu nedenle yurtiçinde dönen trafik, yurdumuzda işletilen altyapıyı sadece çalıştırma maliyeti (yani sabit bir gider) ile sağlanırken siz yurtdışındaki siteleri gezince bu maliyet artıyor. Yurtdışına bağımlıyız da bunun bedeli nedir? Maliyetler ne kadar artıyor? İşin doğrusu uzun süredir bilgilerimi güncellemediğim için kısa bir araştırma yapmam gerekti. Bu araştırmalar sonunda ulaştığım değerler global İnternet takas piyasasının 1 megabit bağlantının aylık fiyatının 10 ABD Doları seviyesine kadar gerilediğini[3] bulabildim. Tabii bu fiyatların toptan olduğunu, son kullanıcıya birebir yansımasının mümkün olmadığını, her megabiti kaç kullanıcının paylaştığı bilgisine ise operatörlerin haiz olduğunu söylememde yarar var. Bu fiyatların 2010’a ait olduğunu ve şu an çok daha az olduğunu da eklemem lazım, kaynakta detaylar var. CDN adı verilen içerik dağıtım ağlarında ise fiyatlandırma yapılan trafik üzerinden, yani aynen kotalı İnternet gibi düşünebilirsiniz. Yurtdışından CDN trafiği almaya kalkarsanız ve Türk Telekom düzeyinde bir müşteriyseniz kötümser bir tahminle GB başına 5 cent vereceğinizi öngörebiliriz. Yine detaylar kaynakta[4] mevcut. Tabii altyapı sağlayıcı olarak Türk Telekom, bu benim ulaştığım toptan fiyatların da altına maledecektir zira Türkiye’den yurtdışına giden trafikle yurtdışından Türkiye’ye gelen trafiğin ay sonunda mahsuplaşılıyor. Yani ne kadar yurtdışına trafik akıtırsak bu ülkemiz için o kadar avantajlı. Türkiye İSS’lerine göre AKK uygulaması ne durumda? AKK konusunda genel uygulama şöyle: ya kotalı olduğunu bildiğiniz bir İnternet paketi alabiliyorsunuz ya da “limitsiz” adı altında satılan, hızı ise “x mbps’ye kadar” olarak belirtilen paketler var. Bu limitsiz ve belli bir mbps’ye kadar paketlerin neredeyse hepsinde 50 GB İnternet trafiği aşıldığı takdirde İnternet hızınız 1 mbps olarak sabitleniyor. Bu yukarıda bahsettiğim uygulama Türk Telekom ADSL altyapısını toptan alıp[PDF link: 5] son kullanıcılarına perakende satan ve başta TTNET olmak üzere Superonline, Doping, Biri gibi pek çok İSS için geçerli. Bu uygulamanın İSS’nin insiyatifinde olduğu söylense de geçerli bir kaynağa rastlayamadım, bu nedenle tamamen Türk Telekom’un kontrolünde alınan bir karar olduğunu söyleyebilirim. Tabii BTK onayı ile uygulanıyor. DSL erişiminde hiçbir limit olmayan tek paket ise 8 mbp hızında TTNET‘te 8LİMİTSİZ adında ve aylık 115 TL fiyata sahip. Daha evvel 16 mbps ve 32 mbps hızlardaki limitsiz paketler ise artık yeni abone alımına kapatılmış durumda, şayet böyle bir paket kullanan şanslı azınlıktaysanız paketinizi asla değiştirmeyin derim.[6] Alternatif bağlantı yolları arasında son dönemde cazip alternatif olan fiber İnternet bağlantısında ise AKK‘nın aynısı olan hız alanı uygulamasına tabi tutuluyor. Bu konudaki öncü firma ise Superonline ve kendi altyapısı üzerinden eriştirdiği Fiber İnternet kullanıcılarına İnternet bağlantı hızına bağlı olarak seçebileceği pek çok hız alanı seçeneği de sunuyor. Eğer kullanıcılar o ay içerisinde hız alanı dışına çıkar ise bağlantı hızı 1 mbps ile sınırlandırılarak cezalandırılıyorlar. Ayrıca Superonline, upload yani dosya göndermeye de bir kota uygulaması getirmiş ve 10 GB kotayı aşarsanız yine AKK‘yı ihlal etmiş sayılıyor ve hızınızı kaybediyorsunuz. Daha evvel mevcut müşterilerine “imzalamak zorundasınız” diyerek imzalattıkları sözleşmelerle gündeme gelen Superonline’ın bu keyfi uygulamasının da altını çizmeden edemedim. [7] Ve Uydunet… bunların dışında sabit İnternet erişimi için tek alternatif olan Uydunet’te durum hiç fena değil. Kotası dolan kullanıcılara Türk Telekom DSL tarifelerindeki gibi davranırken kotası olmayan gerçekten limitszi 10 mbps ve 20 mbps hızında erişim sunuyorlar. Ancak çevremdeki kullanıcılardan duyduğum kadarıyla oldukça kötü bir destek ekibine ve düşük bir hizmet kalitesine sahip olduklarını söyleyebilirim.[8][9] Özet geçmek gerekirse: Türkiye’de limitsiz paketleri bile aslında limitli, kullanıcıyı cezalandıran bir İnternet erişimi ağımız mevcut. Limitler ne anlama geliyor? Yetmez mi bize? En yaygın ‘limitsiz’ limitin 50 GB olduğunu söyleyebilirim. Önce bazı bilgiler paylaşayım: 1 eposta 0,01 MB 1 fotoğraf 0,10 MB 1 web sayfası 0,50 MB 1 adet mp3 5 MB 1 adet eKitap 10 MB 5 dk Youtube videosu 40 MB 5 dk 720p Youtube videosu 100 MB 1 adet film 700 MB 1 adet 720p film 2 GB Göreceğiniz üzere genel olarak İnternet üzerinden video izlemeyecekseniz getirilen 50 GB’lık limiti doldurmak epey zor. Zaten son dönemde 25 GB’tan 50 GB’a çıkarılan AKK, yeterli gibi gözüküyor değil mi? O gün de yeterli olmayan 50 GB’lık AKK‘yı doldurmak için günde ortalama 1 saat video izlemek, 1 saat de müzik dinlemek gayet de yeterli oluyor. Veya 1 dolara satın aldığınız bir iPad ya da iPhone oyunu 1,5 GB tutabiliyor. Hatta şöyle yazalım alt alta, kendi kullanımımı gözönünde bulundurarak: Günde 1 saat 720p video, saati 1.2 GB’tan 30 günde: 36 GB Günde 1 saat İnternet radyosundan müzik dinlemek, 30 günde: 2 GB Ayda birkaç defa sistem güncellemesi yapmak: nereden baksan 1 GB Ayda 3 tane 1 dolarlık oyun yüklemek: yaklaşık 5 GB Günde 3-4 saat İnternet’te gezen biri için web ve mail trafiği: 2 GB Ayda 5 yüksek kaliteli film: 10 GB (haftada 1den fazla film izliyorum ama hadi dedim az yazayım) Ayda 1-2 PS3 oyunu: 5 GB Kısaca şu haliyle bile 61 GB’lık bir kotayı çok rahat doldururken öyle aşırı bir kullanımda da bulunmadığımı, yani limitsiz kullanıcı olarak bağlantıyı suistimal etmediğimi söyleyebiliriz. Bundan 2 yıl evvel zaten adil olmadığını çok fazla dile getirdiysek de kimse etkilenmediğinden İnternet’imize sinsice sızan AKK, bugün biraz ortalamanın üzerinde bir kullanıcının rahatça tüketebileceği bir veri miktarı haline gelmiştir. Standart kullanıcıları düşünürsek İnternet üzerinden dizi izlemenin yaygınlığı, burada paylaştığım kullanımları altüst edecek düzeydedir ve kotalı kullanıcıları için ciddi tehdit oluşturmaktadır. Bu nedenle AKK, kalkmalı, kalkmıyorsa da değişmeli ve doğru bir şekilde uygulanmalıdır. Çözüm nedir? Eğer yukarıda yazdıklarım sizi ikna ettiyse gelin bir de benim çözüm olarak sunduklarıma bakalım. Neredeyse hiçbir gelişmiş ülkede bu şekilde uygulanmayan bir AKK‘ya karşı bir İnternet kullanıcısı olarak taleplerim şöyle olacak: Gerçek Adil Kullanım Kotası Taleplerim (liste yorumlarla güncellenecektir) AKK uygulaması uygulanan paketlerden limitsiz, sınırsız, kotasız vbg. tüketiciyi yanlış yönlendiren isimler yasaklanmalıdır. Anayasal bir hak haline gelecek İnternet üzerindeki vergi yükü azaltılmalı ve fiyatlara direkt olarak yansıtılmalıdır. Yine bu kapsamda İnternet fiyatları en düşük seviyelere çekilmeli, İSS’ler katma değerli servislerden gelir elde etmeye yönlendirilmelidir. AKK uygulamasının kaldırılmaması halinde günümüz şartlarına uygun hale getirilmesi amacıyla: a) 50 GB olan AKK seviyesinin güncel içerik boyutları da gözönüne alınarak en az 125 GB seviyesinin üzerine çıkarılmalıdır. b) AKK aşımı yapan kullanıcılara, fatura bedeli AKK uygulanmayan en yakın hızdaki paket bedelini geçmeyecek şekilde hızını yüksek tutma seçeneği verilmelidir. c) AKK dışına çıkıldığında düşürülecek hızın, taahhüt edilen en yüksek hızın en az yarısı kadar olması gereklidir. d) AKK hesabında yurtiçi, yurtdışı trafik ve düşük kullanım olan saatler (gece, gündüz gibi) ölçülmeli, her kullanım için farklı ve tüketici lehine avantajlar sağlanmalıdır. Tüketiciler mevcut durum hakkında bilgilendirilmeli, değişiklikler de dahil olmak üzere tüm İSS’ler tarafından fatura ve eposta yoluyla bilgiler şeffaf bir şekilde verilmelidir.
Yorum