Tweet
BOP ve İRAN
İrfan Ülkü
gazete@ortadogugazetesi.com
Yeni doğalgaz jeopolitiği <IMG height=1 width=1> Rusya'nın Ukrayna'yı dondurucu kış koşullarında gazını keserek, aldığı fiyatı neredeyse beşe katlayarak emperyalist şantajla karşı karşıya bırakması, Türkiye'de Mavi Akım'ın gerçek fiyatını da ortaya çıkardı. Ancak bizde birkaç yorumcunun dışında, Rusya'nın yeni oluşan doğalgaz jeopolitiğinde Ecevit hükümetinden bu yana Türkiye'yi bir "piyon" olarak kullandığının kimse farkında değil. Türkiye, Mavi Akım'la yeni Rus enerji emperyalizminin adeta "çekici" haline gelmiş durumda. Biz de astronomik fiyatta Türkiye'nin müthiş zarara uğradığını savunuyoruz. Aslında Rusya, Mavi Akım'da fiyatı indirse ne değişecek? Türkiye yine Kremlin'in gaz sömürgesi olarak yeni jeopolitikte rol oynamaya devam edecek. Artık Mavi Akım anlaşmalarından "kurtulmamız" mümkün değil. Üstelik Rusya, şartları daha da ağırlaştırılabilir. Çünkü Churchill'in dediği gibi, "Rusya için, yaptığı anlaşmalar üzerlerine yazılan kâğıtlardan daha değersizdir."
Rusya'nın gaz emperyalizmi ve buna bağlı olarak oluşmaya başlayan yeni Asya doğalgaz jeopolitiği kavramı ilk kez Hampshire College profesörlerinden Michael T. Klare tarafından iki yıl önce ortaya atıldı. "Blood and Oil" adlı yeni yayınlanan kitabında profesör T. Klare yeni petrol ve gaz jeopolitiğinin doğuşu ve niteliğini geniş, çarpıcı biçimde analiz ediyor. Nation dergisinin son sayısında Doğalgazın Jeopolitiği başlıklı yazısında da Ukrayna krizinden sonra olası gelişmeleri değerlendiriyor. Yazıya tekrar döneceğiz. Ama önce yeni jeopolitik ve Rusya'nın rolünü açıklamamız gerekiyor.
SSCB'nin dağılmasıyla Yeltsin iktidarı ABD, Azerbaycan, Türkiye ve Orta Asya cumhuriyetlerinin çıkarlarını birleştiren Bakü-Ceyhan boru hattına karşı özellikle Azerbaycan ve Türkiye'nin iç istikrarını bozarak yanıt verme taktiğinden Putin döneminde vazgeçti. Putin'in Kremlin'de çoğu KGB'den gelme ve yeni Rus oligarklarının projeleriyle desteklenen danışmanlarıyla yaptığı gizli toplantılarda yeni bir enerji (gaz ve petrol) emperyalizmini Rusya'nın bu konudaki jeo-stratejik konumu dolayısıyla geliştirme fikri ağırlık kazandı. Kremlin, Bakü- Ceyhan'a karşı gaz ve petrol üreten Türk cumhuriyetlerini, eski Doğu Avrupa ve Ukrayna'yı kontrolü altına almayı tasarlıyordu. Bunun için Yeltsin döneminde eski Başbakan Çernomirdin tarafından Türkiye'de Ecevit hükümetinin ANAP kanadıyla başlatılan Mavi Akım projesi daha etkin hale getirilebilirdi. Başlangıçta Rusya Cumhurbaşkanı Çernomirdin ve bazı enerji oligarklarının Mavi Akım'la ilgili büyük rüşvet iddialarını araştırma emri veren Putin, sonradan projenin Rusya'yı Ortadoğu, Türkiye, Kafkaslar ve Orta Asya ile Doğu Avrupa'da daha güçlü hale getireceğini görerek Mavi Akım'ı destekledi.
İşin Mavi Akım öyküsünün başlangıcı böyle. Klaren'in yazısına dönersek yazar, enerji jeopolitiğinin yükselen arenasında doğalgazın en büyük "stratejik ödül" olduğunu yazıyor. Yirmi birinci yüzyılda petrolün oynadığı jeopolitik rolü bu yüzyılda doğalgaz devralmış durumda. Nitekim Rusya karşıtı Ukrayna'daki Yuşçenko yönetimini Putin doğalgazda sıkıştırıyor. Türkmenistan'ın Mavi Akım yüzünden ihraç edemediği gazını 40 dolara alarak Ukrayna ve Türkiye'ye 240 dolardan satıyor. Ukrayna bunu kabul etmeyince Türkmenistan'a cazip fiyatla yıllık gaz stoğunu almayı teklif ediyor. Ukrayna, Türkmenistan'la yeni bir hat ya da geleneksel araçlarla pazarlığa girdiğinde Kremlin, Ukrayna'ya gazı kesiyor. Aynı olayı geçen kış Azerbaycan'da gerçekleştirmişti.
Muazzam şekilde enerjiye aç hale gelen Çin, Japonya, Hindistan gibi Asya ülkeleri de yeni gaz jeopolitiğinde hamleler yapıyorlar. Burada Yeni Büyük Oyun'da asıl oyunun kaderini belirleyecek en önemli etkenin jeopolitik vektörünün artık belirleyici hale gelmeye başladığına tanık oluyoruz. Başını Rusya'nın çektiği ve petrolün yerini alacak olan bir gaz emperyalizmi yeni doğalgaz jeopolitiğinde ABD ve Batı'ya karşı üretici ülkeleri boru hatları başta cazip görünen anlaşmalarla kontrolüne almaya çalışıyor.<IMG height=1 width=1>
gazete@ortadogugazetesi.com
Yeni doğalgaz jeopolitiği <IMG height=1 width=1> Rusya'nın Ukrayna'yı dondurucu kış koşullarında gazını keserek, aldığı fiyatı neredeyse beşe katlayarak emperyalist şantajla karşı karşıya bırakması, Türkiye'de Mavi Akım'ın gerçek fiyatını da ortaya çıkardı. Ancak bizde birkaç yorumcunun dışında, Rusya'nın yeni oluşan doğalgaz jeopolitiğinde Ecevit hükümetinden bu yana Türkiye'yi bir "piyon" olarak kullandığının kimse farkında değil. Türkiye, Mavi Akım'la yeni Rus enerji emperyalizminin adeta "çekici" haline gelmiş durumda. Biz de astronomik fiyatta Türkiye'nin müthiş zarara uğradığını savunuyoruz. Aslında Rusya, Mavi Akım'da fiyatı indirse ne değişecek? Türkiye yine Kremlin'in gaz sömürgesi olarak yeni jeopolitikte rol oynamaya devam edecek. Artık Mavi Akım anlaşmalarından "kurtulmamız" mümkün değil. Üstelik Rusya, şartları daha da ağırlaştırılabilir. Çünkü Churchill'in dediği gibi, "Rusya için, yaptığı anlaşmalar üzerlerine yazılan kâğıtlardan daha değersizdir."
Rusya'nın gaz emperyalizmi ve buna bağlı olarak oluşmaya başlayan yeni Asya doğalgaz jeopolitiği kavramı ilk kez Hampshire College profesörlerinden Michael T. Klare tarafından iki yıl önce ortaya atıldı. "Blood and Oil" adlı yeni yayınlanan kitabında profesör T. Klare yeni petrol ve gaz jeopolitiğinin doğuşu ve niteliğini geniş, çarpıcı biçimde analiz ediyor. Nation dergisinin son sayısında Doğalgazın Jeopolitiği başlıklı yazısında da Ukrayna krizinden sonra olası gelişmeleri değerlendiriyor. Yazıya tekrar döneceğiz. Ama önce yeni jeopolitik ve Rusya'nın rolünü açıklamamız gerekiyor.
SSCB'nin dağılmasıyla Yeltsin iktidarı ABD, Azerbaycan, Türkiye ve Orta Asya cumhuriyetlerinin çıkarlarını birleştiren Bakü-Ceyhan boru hattına karşı özellikle Azerbaycan ve Türkiye'nin iç istikrarını bozarak yanıt verme taktiğinden Putin döneminde vazgeçti. Putin'in Kremlin'de çoğu KGB'den gelme ve yeni Rus oligarklarının projeleriyle desteklenen danışmanlarıyla yaptığı gizli toplantılarda yeni bir enerji (gaz ve petrol) emperyalizmini Rusya'nın bu konudaki jeo-stratejik konumu dolayısıyla geliştirme fikri ağırlık kazandı. Kremlin, Bakü- Ceyhan'a karşı gaz ve petrol üreten Türk cumhuriyetlerini, eski Doğu Avrupa ve Ukrayna'yı kontrolü altına almayı tasarlıyordu. Bunun için Yeltsin döneminde eski Başbakan Çernomirdin tarafından Türkiye'de Ecevit hükümetinin ANAP kanadıyla başlatılan Mavi Akım projesi daha etkin hale getirilebilirdi. Başlangıçta Rusya Cumhurbaşkanı Çernomirdin ve bazı enerji oligarklarının Mavi Akım'la ilgili büyük rüşvet iddialarını araştırma emri veren Putin, sonradan projenin Rusya'yı Ortadoğu, Türkiye, Kafkaslar ve Orta Asya ile Doğu Avrupa'da daha güçlü hale getireceğini görerek Mavi Akım'ı destekledi.
İşin Mavi Akım öyküsünün başlangıcı böyle. Klaren'in yazısına dönersek yazar, enerji jeopolitiğinin yükselen arenasında doğalgazın en büyük "stratejik ödül" olduğunu yazıyor. Yirmi birinci yüzyılda petrolün oynadığı jeopolitik rolü bu yüzyılda doğalgaz devralmış durumda. Nitekim Rusya karşıtı Ukrayna'daki Yuşçenko yönetimini Putin doğalgazda sıkıştırıyor. Türkmenistan'ın Mavi Akım yüzünden ihraç edemediği gazını 40 dolara alarak Ukrayna ve Türkiye'ye 240 dolardan satıyor. Ukrayna bunu kabul etmeyince Türkmenistan'a cazip fiyatla yıllık gaz stoğunu almayı teklif ediyor. Ukrayna, Türkmenistan'la yeni bir hat ya da geleneksel araçlarla pazarlığa girdiğinde Kremlin, Ukrayna'ya gazı kesiyor. Aynı olayı geçen kış Azerbaycan'da gerçekleştirmişti.
Muazzam şekilde enerjiye aç hale gelen Çin, Japonya, Hindistan gibi Asya ülkeleri de yeni gaz jeopolitiğinde hamleler yapıyorlar. Burada Yeni Büyük Oyun'da asıl oyunun kaderini belirleyecek en önemli etkenin jeopolitik vektörünün artık belirleyici hale gelmeye başladığına tanık oluyoruz. Başını Rusya'nın çektiği ve petrolün yerini alacak olan bir gaz emperyalizmi yeni doğalgaz jeopolitiğinde ABD ve Batı'ya karşı üretici ülkeleri boru hatları başta cazip görünen anlaşmalarla kontrolüne almaya çalışıyor.<IMG height=1 width=1>