Tweet
Asgari işçilik, bir işin yapılabilmesi için çalıştırılması gereken en az işçi sayısını ve bu işlerde çalışacak işçilerin kazanabilecekleri en az ücret olarak açıklanabilecektir. Sosyal Sigortalar Kurumu'nun prim kaybının önlenmesi amacıyla özel bina inşaatlarında bazı düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre; 01.01.1994 tarihinden itibaren özel bina inşaatlarında belediyelerden yapı kullanma izin belgesi (iskan) alınabilmesi için işverenlerin ilgili sigorta müdürlüğünden ilişiksizlik belgeleri getirmeleri istenmektedir. Özel bina inşaatlarında, 01.01.1994 tarihinden sonraki inşaatlar için asgari işçilik uygulaması olmakta, 01.01.1994 tarihinden önce bitmiş inşaatlarla, 01.01.1994 tarihinden önce başlamış ancak bu tarihten sonra bitmiş inşaatların da sadece 01.01.1994 tarihinden sonraki kısımları için asgari işçilik uygulanmaktadır.
Sigorta müdürlüğündeki değerlendirme aşamasında, inşaat için bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarı hesaplanırken önce binanın toplam maliyeti; inşaatın yapı izin belgesindeki toplam alanın (m2) ile maliyet bedelinin çarpılması sonucu hesaplanmaktadır. Daha sonra ise bulunan bu tutarın asgari işçilik oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın yüzde 25 eksiği üzerinden ödenmesi gereken sigorta primine esas kazanç tutarı bulunmaktadır. Sigorta müdürlüğünde hesaplama yapılırken işverenlerin faturaları dikkate alınmamaktadır. Ancak, müfettiş incelemesi veya YMM-SMMM incelemesinde faturalar dikkate alınmaktadır.
İnşaatın niteliği dikkate alınarak, ruhsatnamesi ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca tespit edilen listede kayıtlı yapının sınıfı ve grubunun farklı olduğunun anlaşılması halinde bakanlıkça belirlenen yapı sınıfı ve grubu esas alınarak işlem yapılmaktadır.
Yapımına 01.05.2004 tarihinden sonra başlanılan veya 01.01.2003 tarihinden sonra başlandığı halde 01.05.2004 tarihinden sonra bitirilen binaların maliyeti, ortalama maliyet yerine, bitirildiği yıldan bir önceki yıla ilişkin birim maliyet bedeli esas alınarak hesaplanacaktır.
2003 yılından önce başlayıp, 2004 veya daha sonraki yıllarda bitirilen binaların maliyeti, 01.05.2004 tarihinden önceki ve sonraki sürede yapılan uygulamalar dikkate alınarak, ayrı ayrı hesaplanacak, bu suretle bulunan iki ayrı birim maliyet bedelinin aritmetik ortalamasının alınması ve binanın yüzölçümü ile çarpılması suretiyle hesaplanacaktır.
Başladığı yıl içinde bitirilmiş olan inşaatın maliyetinin hesaplanmasında, daha önce yapılan uygulamada olduğu gibi o yıl için tespit edilen birim maliyet bedeli esas alınacaktır.
En az işçiliğin hesaplanmasında, a- İhale makamından alınan bilgilere dayalı bilgiler, b- Diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşlarından alınan bilgiler, c- Yöresel emsal oluşturabilecek il veya ilçe bazında aynı nitelikteki iş için kuruma bildirilen işçilik tutarları, d- SSK'nın Asgari İşçilik Tespit Komisyonu'nca Belirlenen Çeşitli İşkollarına Ait Asgari İşçilik Oranlarını Gösterir Tebliğ'de belirtilen işçilik oranları ya da SSK Başkanlığı Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü ile yazışma yapılmak suretiyle tespit ettirilecek işçilik ortamına göre işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı hesaplanacaktır. Özel bina işlerinde, işin bir kısmının fatura karşılığında diğer kişi veya şirketlere yaptırılması da mümkün bulunmaktadır. Bu durumda, işyeri kayıt ve belgelerinin incelemeye alınması halinde, kayıtlara işlenmiş yasal düzenlemelere uygun birim, ölçü ve tutarlarının doğruluğu gerektiğinde karşı inceleme yapılmak suretiyle belirlenmiş işçilik içeren faturalar aşağıdaki usuller dahilinde dikkate alınabilmektedir. Ancak, asıl işveren dosyasından işçilik bildirimi yapan taşeronların faturaları dikkate alınmamakta, sadece bildirdikleri işçilik tutarları değerlendirmeye alınmaktadır.
1- Malzemeli işçilik faturaları
a) Kurumda tescilli olduğu belirtilmiş (Kurumun ilgili ünitesi - sigorta müdürlüğü ve işyeri sicil numarası), işin bazı bölümlerini yapan 506 sayılı yasa kapsamındaki diğer işverenlerden alınmış faturalara (fatura, gider makbuzu-pusulası) dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,
b) Bağ-Kur ve vergi sicil numaraları belirtilmek koşuluyla, işin bazı bölümlerini yanında sigortalı çalıştırmaksızın bizzat yapan iş sahiplerinden alınmış faturalara ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,
c) İşin bazı bölümlerini, yasalarla kurulu diğer sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olanları çalıştırmak suretiyle yapmış bulunanlardan alınmış fatura ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,
d) Malzeme bedelinden ayrı olarak nakliye bedelinin kesin bir şekilde belirlendiği faturalara dayanılarak yukarıda sözü edilen iş sahiplerine yapılan nakliye ödemeleri,
Aynı faturada hem malzeme ve hem de işçilik tutarı kayıtlı ise her iki tutar birbirinden ayrı kaydedilmiş olsa bile, toplam fatura tutarı,
Yaklaşık maliyet bedelinden düşülecektir. Bu durumda hazır beton, nakliye, malzemeli işçilik içeren diğer faturalar maliyet bedelinden düşülerek hesaplama yapılmaktadır.
2- Salt işçilik ödemeleri
a) Salt işçilik içeren fatura ve gider belgelerine dayalı işçilik ödemeleri,
b) Doğruluğu işyeri kayıtları ile kanıtlanabilen, yerel geleneklere uygun miktarları içeren, gerçekten ödendiği müfettişler tarafından saptanabilen "örneğin; vergisi ödenmiş, meslek kuruluşlarınca ölçü ve tutarları doğrulanmış, toplusözleşme ve ferdi sözleşmelere uygun, diğer başka delillerle desteklenmiş, "Yabancı uyruklu işçilere ödenmiş ücretlerle Türk uyruklu sigortalılara ödenen bütün ücretler (506 sayılı kanunun 78'inci maddesi uyarınca saptanan üst sınırın üzerindekilerde dahil),
Salt işçilik faturaları, doğrudan SSK'ya bildirilmiş işçilikler gibi, işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik tutarından düşülecektir. Sonuçta, kuruma yeteri kadar işçilik bildirilmiş olması halinde ilişiksizlik belgesi verilmekte, eksik işçilik olması halinde de fark işçiliğin yatırılarak ilişiksizlik belgesi verilmesi de mümkün bulunmaktadır.
İşverenlerin faturalı ödemelerden dolayı inceleme yapılmasını talep etmeleri halinde ise sigorta müfettişleri tarafından inceleme yapılarak neticesine göre işlem yapılmaktadır. Müfettiş incelemesinde işçilik oranının yüzde 25 eksiği uygulanmamaktadır.
Sigorta müdürlüğündeki değerlendirme aşamasında, inşaat için bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarı hesaplanırken önce binanın toplam maliyeti; inşaatın yapı izin belgesindeki toplam alanın (m2) ile maliyet bedelinin çarpılması sonucu hesaplanmaktadır. Daha sonra ise bulunan bu tutarın asgari işçilik oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın yüzde 25 eksiği üzerinden ödenmesi gereken sigorta primine esas kazanç tutarı bulunmaktadır. Sigorta müdürlüğünde hesaplama yapılırken işverenlerin faturaları dikkate alınmamaktadır. Ancak, müfettiş incelemesi veya YMM-SMMM incelemesinde faturalar dikkate alınmaktadır.
İnşaatın niteliği dikkate alınarak, ruhsatnamesi ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca tespit edilen listede kayıtlı yapının sınıfı ve grubunun farklı olduğunun anlaşılması halinde bakanlıkça belirlenen yapı sınıfı ve grubu esas alınarak işlem yapılmaktadır.
Yapımına 01.05.2004 tarihinden sonra başlanılan veya 01.01.2003 tarihinden sonra başlandığı halde 01.05.2004 tarihinden sonra bitirilen binaların maliyeti, ortalama maliyet yerine, bitirildiği yıldan bir önceki yıla ilişkin birim maliyet bedeli esas alınarak hesaplanacaktır.
2003 yılından önce başlayıp, 2004 veya daha sonraki yıllarda bitirilen binaların maliyeti, 01.05.2004 tarihinden önceki ve sonraki sürede yapılan uygulamalar dikkate alınarak, ayrı ayrı hesaplanacak, bu suretle bulunan iki ayrı birim maliyet bedelinin aritmetik ortalamasının alınması ve binanın yüzölçümü ile çarpılması suretiyle hesaplanacaktır.
Başladığı yıl içinde bitirilmiş olan inşaatın maliyetinin hesaplanmasında, daha önce yapılan uygulamada olduğu gibi o yıl için tespit edilen birim maliyet bedeli esas alınacaktır.
En az işçiliğin hesaplanmasında, a- İhale makamından alınan bilgilere dayalı bilgiler, b- Diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşlarından alınan bilgiler, c- Yöresel emsal oluşturabilecek il veya ilçe bazında aynı nitelikteki iş için kuruma bildirilen işçilik tutarları, d- SSK'nın Asgari İşçilik Tespit Komisyonu'nca Belirlenen Çeşitli İşkollarına Ait Asgari İşçilik Oranlarını Gösterir Tebliğ'de belirtilen işçilik oranları ya da SSK Başkanlığı Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü ile yazışma yapılmak suretiyle tespit ettirilecek işçilik ortamına göre işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı hesaplanacaktır. Özel bina işlerinde, işin bir kısmının fatura karşılığında diğer kişi veya şirketlere yaptırılması da mümkün bulunmaktadır. Bu durumda, işyeri kayıt ve belgelerinin incelemeye alınması halinde, kayıtlara işlenmiş yasal düzenlemelere uygun birim, ölçü ve tutarlarının doğruluğu gerektiğinde karşı inceleme yapılmak suretiyle belirlenmiş işçilik içeren faturalar aşağıdaki usuller dahilinde dikkate alınabilmektedir. Ancak, asıl işveren dosyasından işçilik bildirimi yapan taşeronların faturaları dikkate alınmamakta, sadece bildirdikleri işçilik tutarları değerlendirmeye alınmaktadır.
1- Malzemeli işçilik faturaları
a) Kurumda tescilli olduğu belirtilmiş (Kurumun ilgili ünitesi - sigorta müdürlüğü ve işyeri sicil numarası), işin bazı bölümlerini yapan 506 sayılı yasa kapsamındaki diğer işverenlerden alınmış faturalara (fatura, gider makbuzu-pusulası) dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,
b) Bağ-Kur ve vergi sicil numaraları belirtilmek koşuluyla, işin bazı bölümlerini yanında sigortalı çalıştırmaksızın bizzat yapan iş sahiplerinden alınmış faturalara ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,
c) İşin bazı bölümlerini, yasalarla kurulu diğer sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olanları çalıştırmak suretiyle yapmış bulunanlardan alınmış fatura ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,
d) Malzeme bedelinden ayrı olarak nakliye bedelinin kesin bir şekilde belirlendiği faturalara dayanılarak yukarıda sözü edilen iş sahiplerine yapılan nakliye ödemeleri,
Aynı faturada hem malzeme ve hem de işçilik tutarı kayıtlı ise her iki tutar birbirinden ayrı kaydedilmiş olsa bile, toplam fatura tutarı,
Yaklaşık maliyet bedelinden düşülecektir. Bu durumda hazır beton, nakliye, malzemeli işçilik içeren diğer faturalar maliyet bedelinden düşülerek hesaplama yapılmaktadır.
2- Salt işçilik ödemeleri
a) Salt işçilik içeren fatura ve gider belgelerine dayalı işçilik ödemeleri,
b) Doğruluğu işyeri kayıtları ile kanıtlanabilen, yerel geleneklere uygun miktarları içeren, gerçekten ödendiği müfettişler tarafından saptanabilen "örneğin; vergisi ödenmiş, meslek kuruluşlarınca ölçü ve tutarları doğrulanmış, toplusözleşme ve ferdi sözleşmelere uygun, diğer başka delillerle desteklenmiş, "Yabancı uyruklu işçilere ödenmiş ücretlerle Türk uyruklu sigortalılara ödenen bütün ücretler (506 sayılı kanunun 78'inci maddesi uyarınca saptanan üst sınırın üzerindekilerde dahil),
Salt işçilik faturaları, doğrudan SSK'ya bildirilmiş işçilikler gibi, işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik tutarından düşülecektir. Sonuçta, kuruma yeteri kadar işçilik bildirilmiş olması halinde ilişiksizlik belgesi verilmekte, eksik işçilik olması halinde de fark işçiliğin yatırılarak ilişiksizlik belgesi verilmesi de mümkün bulunmaktadır.
İşverenlerin faturalı ödemelerden dolayı inceleme yapılmasını talep etmeleri halinde ise sigorta müfettişleri tarafından inceleme yapılarak neticesine göre işlem yapılmaktadır. Müfettiş incelemesinde işçilik oranının yüzde 25 eksiği uygulanmamaktadır.